การพัฒนารูปแบบการดูแลเพื่อชะลอภาวะไตเสื่อมในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง ระยะที่ 3 อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการดูแลเพื่อชะลอภาวะไตเสื่อมใน ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3 อ.สันป่าตอง จ.เชียงใหม่ ดำเนินการระหว่างเดือนธันวาคม พ.ศ. 2563 ถึงกันยายน พ.ศ. 2564 กระบวนการวิจัยมี 2 ระยะ คือ 1) วิเคราะห์สถานการณ์และพัฒนารูปแบบการดูแลเพื่อชะลอภาวะไตเสื่อม โดยการสนทนากลุ่มผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังระยะที่ 3 จำนวน 15 คน และประชุมกลุ่มย่อยทีมสหวิชาชีพ จำนวน 8 คน ระยะเวลาดำเนินการ 3 เดือน และ 2) ทดสอบรูปแบบ กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3 จำนวน 10 คน ระยะเวลาดำเนินการ 4 เดือน และปรับปรุงองค์ประกอบจนได้รูปแบบที่เหมาะสม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ 1) แนวทางการสนทนากลุ่ม 2) แบบประเมินผู้ป่วยรายกรณี 3) แนวทางให้คำปรึกษาเพื่อสนับสนุนการจัดการดูแลสุขภาพตนเอง 4) แบบบันทึกข้อมูลลักษณะประชากรและการควบคุมโรค และ 5) เครื่องวัดปริมาณโซเดียมในอาหาร วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหาและข้อมูลเชิงปริมาณด้วยความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติ Wilcoxon signed-rank test ผลการวิเคราะห์สถานการณ์พบว่า 1) การให้บริการผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3 ยังไม่มีการแยกห้องตรวจเฉพาะโรคและผลลัพธ์ของการดูแลยังต่ำกว่าเป้าหมาย 2) การเข้าถึงบริการของผู้ป่วยมีน้อย พยาบาลยังให้ความรู้ไม่เพียงพอ และการติดตามเพื่อแก้ไขปัญหาของผู้ป่วยไม่ต่อเนื่อง 3) พฤติกรรมการบริโภคอาหารของผู้ป่วยส่วนมากเป็นอาหารท้องถิ่นที่มีรสเค็ม รูปแบบการดูแลเพื่อชะลอภาวะไตเสื่อมประกอบด้วย 1) การค้นหาและคัดกรอง 2) การจัดการรายกรณี 3) การให้บริการรักษา 4) การสนับสนุนการจัดการดูแลสุขภาพตนเอง 5) การติดตามการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและเสริมพลัง และ 6) การประเมินผลลัพธ์ ผลการทดสอบใช้รูปแบบในเวลา 4 เดือน พบว่า กลุ่มตัวอย่างมีค่าเฉลี่ย eGFR ก่อนและหลังการทดลอง เท่ากับ 47 และ 51 มล./นาที/1.73 ม²/ปี ตามลำดับ มีความแตกต่างกันอย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (Z = 1.129, p-value = .259) และร้อยละ 33.33 มีระยะของไตดีขึ้น ร้อยละ 66.67 มีระยะของไตคงเดิม

ผลการวิจัยสะท้อนให้เห็นว่า รูปแบบการดูแลเพื่อชะลอภาวะไตเสื่อมในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3 จำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือระหว่างทีมสหวิชาชีพและผู้ป่วย การสนับสนุนให้ผู้ป่วยมีส่วนร่วมในการจัดการการดูแลตนเองและลดการบริโภคเค็มจะส่งผลดีต่อการชะลอภาวะไตเสื่อม การวิจัยครั้งต่อไปควรมีกลุ่มเปรียบเทียบและมีจำนวนตัวอย่างที่มากขึ้น