การติดตามโครงการควบคุมโรคหนอนพยาธิ และศึกษาการติดเชื้อพยาธิใบไม้ลำใส้ขนาดเล็ก Haplorchis taichui ในอำเภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน ภาคเหนือของประเทศไทย

บทคัดย่อ

           การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อติดตามการดำเนินงานของการควบคุมโรคหนอนพยาธิการศึกษาการติดเชื้อพยาธิใบไม้ในประชาชนจังหวัดน่านระยะเวลาดำเนินการตั้งแต่เดือนกันยายนถึงตุลาคม 2552 วิธีการศึกษาติดตามการดำเนินงานที่สำนักงานสาธารณสุขอำเภอสถานีอนามัยและสุ่มตัวอย่างหมู่บ้านในตำบลบอกเรือได้เพื่อศึกษาการติดเชื้อพยาธิใบไม้ในประชาชนจำนวน 50 รายที่รายงานผลการตรวจอุจจาระพบไข่พยาธิใบไม้ตับโดยวิธีการ kato’s thick smaer การศึกษาการติดเชื้อพยาธิใบไม้โดยการตรวจอุจจาระหาใครพยาธิซ้ำและแยกวิเคราะห์ชนิดพยาธิจากการดูลักษณะขายโดยวิธีkato’s thick smaer และ Formalin-ether concentration techniqu และตรวจวิเคราะห์อย่าใช้ตัวเต็มวัยหลังการรักษาด้วยวิธี Sedimentation

          ผลการตรวจอุจาระหาไข่พยาธิ ของอำเภอบ่อเกลือจังหวัดน่านในปีพ.ศ. 2552 ในกลุ่มศูนย์เด็กเล็กเด็กอายุ 2-4 ปีเด็กนักเรียนศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนและกลุ่มประชาชนทั่วไปจำนวนตรวจทั้งสิ้น 8348 รายอัตราความครอบคลุมประชากรเป้าหมายร้อยละ 17.45 พยา 2700 รายคิดเป็นร้อยละ 34.64 อัตราการติดเชื้อในแต่ละกลุ่มระหว่างร้อยละ 22.3-18.21 แยกชนิดขยะดังนี้พยาธิปากขอเฉลี่ยร้อยละ 4.9 (พิสัย 1.47 -22.90) พยาไส้เดือนร้อยละ 12.13 (พิสัย 5.76- 48.51) พยาธิแส้ม้าเฉลี่ยร้อยละ 5.22 (พิสัย 4.48 - 23.13) ใบไม้ในตับเฉลี่ยร้อยละ 11.38 (พิสัย0- 15.71) พยาธิตัวตืดเฉลี่ยร้อยละ 1.04พี่สาย (0- 7.46) พยาสตรองจิรอยด์เฉลี่ยร้อยละ 0.14 (พิสัย0- 3.19) พยาธิเข็มหมุดเฉลี่ยร้อยละ 0.16 (พิสัย 0-1.49) คนเดียวพบว่ายาหลายชนิดเฉลี่ยร้อยละ 2.73 (พิสัย 1.06-22.39) การศึกษาการติดเชื้อกลุ่มตัวอย่างประชาชนที่สุดโดยใช้ประหยัดใบไม้ตับจำนวน 50 ได้เก็บอุจาระมาทำการตรวจซ้ำด้วยกล้องจุลทรรศน์ธรรมดาโดยวิธีkato’s thick smaer ตรวจพบใครคล้ายพยาธิใบไม้ตับร้อยละ 100 (50/ 50) ตรวจวิธีFormalin-ether concentration techniqu พบไข่พยาธิใบไม้ลำไส้ขนาดเล็กร้อยละ 60 (30/ 50) ทั้งนี้ไม่ปลอดภัยพยาธิใบไม้ตับผลการตรวจด้วยการร่อนหาตัวเต็มวัยพยาธิในอุจจาระ ด้วยวิธี Sedimentation method หลังการให้ยาบำบัดจำนวน 50 รายไม่พบตัวพยาธิจำนวน 11 รายพบตัวเต็มวัยพยาธิจำนวน 35 รายแยกชิ้นได้ดังนี้พยาธิใบไม้ในลำไส้ขนาดเล็ก Haplorchos taichui ทั้งสิ้นจำนวน 37 รายร้อยละ 74 (37 / 50)จำนวนที่พบตัวเต็มวัยตั้งแต่ห้5- 1250 ตัวเฉลี่ย 62 ตัวต่อผลพยาธิตัวตืดรู้ว่าจำนวนเจ็ดรายและพยาธิเข็มหมุดจำนวน1ราย คนเดียวพบพยาธิ 2 ชนิด จำนวน 2 ราย

          การศึกษานี้แสดงให้เห็นถึงอัตราการติดเชื้อโรคนอนพยาธิในแต่ละพื้นที่แตกต่างกันในอำเภอบ่อเกลือจังหวัดน่านการติดตามการดำเนินงานมีความสำคัญการควบคุมโรควันนั้นเพื่อนการแก้ไขต้องการเน้นในเรื่องการปรับปรุงสิ่งแวดล้อมสุขวิทยาส่วนบุคคลกาจัดหาน้ำสะอาดและสุขาภิบาลในชุมชนข้อเสนอแนะโดยให้นักเรียนเป็นฐานการส่งเสริมสุขภาพการตรวจสุขภาพประจำปีและพิจารณาดำเนินการตามโครงการควบคุมโรคหนอนพยาธิอย่างต่อเนื่องและการรายงานผลการตรวจพบพยาธิใบไม้ตับโดยวิธี Kato’s ควรใช้ความระมัดระวังคนรายงานเป็นการพบพยาธิใบไม้ตับหรือพยาธิใบไม้ลำไส้ขนาดเล็กไว้ก่อนถ้าจำเป็นต้องยืนยันที่แยกชนิดขยะจากลักษณะใครที่มีความแตกต่างกันควรใช้วิธี วิธี Formalin-ether concentration technique จึงจะเหมาะสมกว่า