การพัฒนารูปแบบการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังในชุมชน โดยการเสริมสร้างพลังภาคีเครือข่ายแบบมีส่วนร่วม

บทคัดย่อ

ความเป็นมา : สถิติผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังอำเภอแกดำปี 2555-2557 คิดเป็นร้อยละ 40.76, 65.35 และ 82.46 ตามลำดับ มีผู้ป่วยบำบัดทดแทนไต 2,4 และ 12 คน พบว่ามีแนวโน้มสูงขึ้น ปี2557 มีผู้ป่วยล้างไตเสียชีวิต 2 คน ยังไม่มีรูปแบบปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังเป็นแนวทางเดียวกัน บุคลากรขาดองค์ความรู้ในการดูแลโรคไตเรื้อรังและผู้ดูแลขาดความรู้ความเข้าใจรวมถึงความตระหนักหนักในการดูแลตนเองที่ถูกต้อง ปัญหาการดูแลต่อเนื่องที่บ้านและชุมชนการส่งต่อทุกระดับ รวมทั้งการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายในการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง   

วัตถุประสงค์ :  มีรูปแบบการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังในชุมชน  โดยการเสริมสร้างพลังภาคีเครือข่ายแบบมีส่วนร่วม อำเภอแกดำ

วิธีวิจัย : ใช้รูปแบบวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participation action research) กลุ่มเป้าหมายได้แก่ กลุ่มเจ้าหน้าที่สาธารณสุขและทีมสหวิชาชีพ กลุ่มภาคีเครือข่าย แกนนำสุขภาพครอบครัว และกลุ่มผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 1,2,3 และผู้แลผู้ป่วย จำนวน 1,172 คน เครื่องมือ ที่ใช้เป็น แบบสอบถาม เพื่อสอบถามการรับรู้และพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่3ที่เข้าร่วมโครงการฯและข้อมูลจากห้องปฏิบัติการในการตรวจหาค่าCreatinine (Cr.) ของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3 ใช้แบบสอบถามในกลุ่มผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่3จำนวน 251 คน ในการเข้าร่วมกิจกรรม รวมถึงนำข้อมูลจากห้องปฏิบัติการทั้งก่อนหลังมาเปรียบเทียบวิเคราะห์ทางสถิติหาค่าความถี่ (ร้อยละ) ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน  และค่าเฉลี่ย

ผลการศึกษา : การประเมินผล จากการประเมินการรับรู้ และการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมด้านการรับประทานอาหารรสเค็มลดลงจากร้อยละ57.60 เป็นร้อยละ 39.92 พฤติกรรมด้านการออกกำลังกายเพิ่มมากขึ้นจากร้อยละ45.66 เป็นร้อยละ 63.58  ด้านผู้ป่วย พบว่า การรับรู้ต่อภาวะเสี่ยงการเกิดโรคไตเรื้อรังในการรับประทานอาหารรสเค็มทำให้เกิดโรคไตเรื้อรังเพิ่มขึ้น (ก่อน = 3.48 S.D=.527 หลัง =3.87 S.D=.353)พฤติกรรมในการควบคุมโรคเบาหวานเพื่อป้องกันการเกิดโรคไตเรื้อรังการรับประทานอาหารที่ปรุงรสด้วยน้ำปลา>3ช้อนชาหรือเกลือแกง>1ช้อนชาต่อวันลดลง (ก่อน=1.59 S.D=.889 หลัง =1.18 S.D=.403) ทำให้เกิดนวัตกรรมวงกลมสีบอกฉัน และนวัตกรรมผู้ป่วยเป็นครู เชิดชูครอบครัวต้นแบบ โดยการมอบใบประกาศเกียรติบัตร ครอบครัวต้นแบบ 9 ครอบครัว โดยใช้เกณฑ์คัดเลือกจากผู้ป่วยบำบัดทดแทนไต

สรุป : หน่วยงานสถานบริการสาธารณสุขเครือข่ายแกดำ นำรูปแบบการพัฒนาการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังไปใช้ปฏิบัติเป็นแนวทางเดียวกัน  ส่งผลให้การดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังมีประสิทธิภาพและชะลอไตเสื่อม ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3  จำนวน 251 คน มีอัตราการกรองของไตดีขึ้น ชะลอไตเสื่อม คิดเป็นร้อยละ 34.66

คำสำคัญ : รูปแบบการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง,  แนวทางการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง