การประเมินผลโครงการป้องกันและควบคุมโรคไข้เด็งกีแบบบูรณาการในพื้นที่ที่มีการระบาดของโรค จังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อประเมินโครงการป้องกันควบคุมโรคไข้เด็งกีในพื้นที่ที่มีการระบาดของโรคแบบบูรณาการ

วิธีการศึกษา : รูปแบบการศึกษาเป็นการศึกษาแบบ multiple cross-sectional design โดยทบทวนเวชระเบียนผู้ป่วยจำนวน 517 ข้อมูล ในช่วงก่อนโครงการ (1 มิถุนายน 2561–31 ธันวาคม 2561) และระหว่างโครงการ (1 มิถุนายน 2563–31 ธันวาคม 2563) ศึกษาคุณลักษณะเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ์ผู้เกี่ยวข้องกับโครงการจำนวน 53 คน เพื่อหาผลกระทบจากโครงการวิจัยเรื่องการป้องกันควบคุมโรคไข้เด็งกีใน 3 โรงพยาบาล ได้แก่ โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชเชียงของ โรงพยาบาลเวียงเชียงรุ้ง และโรงพยาบาลป่าแดด จังหวัดเชียงราย ทำการวิเคราะห์ตัวแปรเดียวและพหุตัวแปร (Univariable and multivariable analyses) เพื่อประเมินผลกระทบของโครงการต่อการวินิจฉัยโรคไข้เด็งกี สัดส่วนการนอนโรงพยาบาล สัดส่วนการเกิดผลการรักษาที่ไม่พึงประสงค์ ระยะเวลาจากวันเริ่มมีอาการจนถึงวันที่ได้รับการวินิจฉัย และระยะเวลาการนอนโรงพยาบาล ในผู้ป่วยโรคไข้เด็งกีและผู้ป่วยไข้เฉียบพลันที่ตรวจไม่พบสาเหตุชัดเจนจากการตรวจร่างกาย (Acute Fever without localizing signs; AFWLS)

ผลการศึกษา : ในส่วนของการศึกษาเชิงปริมาณพบว่าการคงอยู่ของโครงการมีความสัมพันธ์กับการวินิจฉัยโรคไข้เด็งกีในผู้ป่วย AFWLS ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (adjusted OR=0.2, 95%CI 0.1-0.4) แต่ไม่มีหลักฐานว่ามีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับสัดส่วนการนอนโรงพยาบาล และระยะเวลาการนอนโรงพยาบาล สำหรับผลการศึกษาเชิงคุณภาพพบว่าเจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาลส่วนใหญ่ยอมรับโครงการนี้และพบว่ามีประโยชน์ อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญจากกองโรคติดต่อนำโดยแมลงมีความกังวลว่าโครงการนี้อาจก่อให้เกิดการใช้ชุดตรวจทางห้องปฏิบัติการอย่างไม่เหมาะสม

สรุปผลการศึกษา : ผลของโครงการวิจัยเรื่องการป้องกันควบคุมโรคไข้เด็งกีในพื้นที่ที่มีการระบาดของโรคแบบบูรณาการด้วยชุดตรวจ SD BIOLINE Dengue Duo พบว่าการคงอยู่ของโครงการมีความสัมพันธ์กับการวินิจฉัยโรคไข้เด็งกีในผู้ป่วย AFWLS ลดลง ช่วยเพิ่มความมั่นใจให้กับเจ้าหน้าที่ในโรงพยาบาล และลดภาระงานจากการสอบสวนการระบาดที่ไม่จำเป็น อย่างไรก็ตามโครงการนี้อาจจะเพิ่มโอกาสการวินิจฉัยผิดพลาดของแพทย์และการตรวจทางห้องปฏิบัติการที่ไม่เหมาะสมอีกด้วย