โปรแกรมการประยุกต์ใช้ทฤษฎีแรงจูงใจเพื่อป้องกันโรค ร่วมกับแรงสนับสนุนทางสังคมในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการปฏิบัติตัวเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในเขตตำบลโพธิ์ชัย อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

  วัตถุประสงค์ การศึกษาครั้งนี้มีความมุ่งหมายเพื่อศึกษาโปรแกรมการประยุกต์ใช้ทฤษฎีแรงจูงใจเพื่อป้องกันโรค ร่วมกับแรงสนับสนุนทางสังคม ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการปฏิบัติตัวเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในเขตตำบลโพธิ์ชัย อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ

        รูปแบบ การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi – Experimental Research) กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลินที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ จำนวน 79 คน เป็นกลุ่มทดลอง 40 คน ในพื้นที่ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลโพธิ์ชัย อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ และกลุ่มเปรียบเทียบ 39 คน ในพื้นที่ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลตาเกษ อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ กลุ่มทดลองได้รับการจัดกิจกรรมเป็นระยะเวลา 12 สัปดาห์ ตามโปรแกรมที่พัฒนาขึ้นโดยประยุกต์ใช้ทฤษฎีแรงจูงใจเพื่อป้องกันโรค ร่วมกับแรงสนับสนุนทางสังคม เพื่อจัดระบบบริการสุขภาพ ที่สอดคล้อง กับสภาพความจริงของผู้ป่วยและบริบทในพื้นที่ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลเป็นสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่าต่ำสุด-สูงสุด สถิติเชิงอนุมานได้แก่ Paired t-test และ Independent t-test 

        ผลการวิจัย พบว่า หลังการทดลองกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยในเรื่อง 1) การรับรู้ความรุนแรงของโรคเบาหวาน 2) การรับรู้โอกาสเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวาน 3) ความคาดหวังในประสิทธิผลของการตอบสนองต่อพฤติกรรมการปฏิบัติตัวเพื่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด 4) ความคาดหวังในความสามารถของตนเองต่อพฤติกรรมการปฏิบัติตัว เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด 5) พฤติกรรมการปฏิบัติตัวเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ในเรื่อง การรับประทานอาหาร การรับประทานยา และการออกกำลังกาย 6) การได้รับแรงสนับสนุนทางสังคมในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด เพิ่มขึ้นกว่าก่อนการทดลอง และมีค่ามากกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ที่ระดับ 0.05 (P-value<0.001) และพบว่า ค่าเฉลี่ยระดับน้ำตาลในเลือดภายหลังการทดลองลดลงกว่าก่อนการทดลอง และน้อยกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 (P-value<0.001)

        โดยสรุป การวิจัยครั้งนี้สามารถนำแนวคิดการจัดการระบบบริการสุขภาพที่มีการประยุกต์ใช้  ทฤษฎีแรงจูงใจเพื่อป้องกันโรค ร่วมกับแรงสนับสนุนทางสังคม ไปใช้ในการดำเนินงานเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวาน และลดความเสี่ยงการเกิดภาวะแทรกซ้อนของโรคในชุมชนได้ ซึ่งหน่วยบริการปฐมภูมิในระดับพื้นที่สามารถพิจารณาทางเลือกที่เหมาะสมในการจัดบริการสุขภาพในพื้นที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นอีกทางเลือกหนึ่ง ในการพัฒนาระบบบริการสุขภาพในระดับปฐมภูมิต่อไป