การพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมสุขภาพช่องปากเด็กก่อนวัยเรียน โดยการมีส่วนร่วมของชุมชน ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก องค์การบริหารส่วนตำบลหมื่นไวย ตำบลหมื่นไวย อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

                   การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมสุขภาพช่องปากเด็กก่อนวัยเรียน โดยการมีส่วนร่วมของชุมชน ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก องค์การบริหารส่วนตำบลหมื่นไวย ต.หมื่นไวย อ.เมือง จ.นครราชสีมา กลุ่มเป้าหมาย คือผู้ปกครองและผู้ร่วมพัฒนาในชุมชน จำนวน 114 คน เก็บรวบรวมข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้แบบสอบถาม และแบบวัดปริมาณแผ่นคราบจุลินทรีย์ในเด็ก ด้านข้อมูลเชิงคุณภาพใช้วิธีการสนทนากลุ่ม การสัมภาษณ์ และการสังเกต ในการวิเคราะห์เชิงปริมาณใช้การแจกแจงความถี่  ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด และสถิติPaired sample t-testสำหรับข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

                 ในการดำเนินงานพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมสุขภาพช่องปากเด็กก่อนวัยเรียนครั้งนี้เกิดจากการมีส่วนร่วมของชุมชนในการดำเนินงานทุกขั้นตอนร่วมกันตามที่กำหนดไว้8 ขั้นตอน ได้แก่ 1) ศึกษาบริบทพื้นที่ 2) วิเคราะห์ปัญหาร่วมกันและจัดประชุมเชิงปฏิบัติการ 3) จัดทำแผนปฏิบัติการ4) ดำเนินการตามแผน 5) สังเกต ติดตามและประเมินผล 6) เปรียบเทียบผล 7) สรุปผล และ8) สะท้อนผลลัพธ์ร่วมกัน พบว่าภายหลังการพัฒนา กลุ่มเป้าหมายมีการเปลี่ยนแปลงที่เพิ่มขึ้นของคะแนนเฉลี่ยด้านความรู้ เจตคติ พฤติกรรม การส่วนร่วมในกิจกรรมการสร้างเสริมสุขภาพช่องปาก และความพึงพอใจต่อกิจกรรมการสร้างเสริมสุขภาพช่องปาก ส่วนเด็กก่อนวัยเรียนมีปริมาณแผ่นคราบจุลินทรีย์ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ(p-value<0.001) อีกทั้งศูนย์พัฒนาเด็กเล็กได้ผ่านเกณฑ์ประเมินศูนย์เด็กเล็กคุณภาพทั้งด้านการดำเนินกิจกรรมและด้านผลลัพธ์และพบว่าเด็กก่อนวัยเรียนมีค่าฟันดี ไม่มีผุ (Cavity free) เพิ่มขึ้น

                 โดยสรุปการดำเนินงานนี้ทำให้เด็กก่อนวัยเรียนมีสุขภาพช่องปากที่ดีขึ้น และเกิดแนวทางที่เหมาะสมกับบริบทในพื้นที่ โดยปัจจัยที่ทำให้สำเร็จได้แก่ การมีส่วนร่วมของชุมชนทุกกระบวนการ การที่ผู้ปกครองเล็งเห็นความสำคัญของสุขภาพช่องปากเด็กและการที่ดำเนินกิจกรรมอย่างต่อเนื่องในชุมชน