ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อพฤติกรรมการดูแลทันตสุขภาพของผู้สูงอายุที่พึ่งพาตนเองได้ ในอำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม

ผู้แต่ง

  • วัชรพล วิวรรศน์ เถาว์พันธ์ อาจารย์ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น คณะสาธารณสุขศาสตร์และสหเวชศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
  • ภัทระ อุ่นเจริญ ทันตแพทย์ชำนาญการ โรงพยาบาลศรีสงคราม ตำบลศรีสงคราม อำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม
  • ภัทราพร แสวงเจริญ ทันตแพทย์ปฏิบัติการ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น คณะสาธารณสุขศาสตร์และสหเวชศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
  • ธัญจิรา โรจนปาน นักวิชาการสาธารณสุข (ทันตสาธารณสุข) โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคำโคกสูง ตำบลคำโคกสูง อำเภอวังสามหมอ จังหวัดอุดรธานี
  • พิมล สิงภูมี นักวิชาการสาธารณสุข (ทันตสาธารณสุข) โรงพยาบาลเพ็ญ ตำบลเพ็ญ อำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี

คำสำคัญ:

สุขภาพฟันผู้สูงอายุ, พฤติกรรมการดูแลทันตสุขภาพ, ผู้สูงอายุที่พึ่งพาตนเองได้, ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อสุขภาพช่องปาก

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยสถิติเชิงวิเคราะห์ภาคตัดขวาง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อพฤติกรรมการดูแลทันตสุขภาพของผู้สูงอายุที่พึ่งพาตนเองได้ในอำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม กลุ่มตัวอย่างจำนวน 278 คน ใช้วิธีการสุ่มแบบชั้นภูมิ เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูล คือ แบบสอบถาม ซึ่งดำเนินการระหว่างเดือนกรกฎาคมถึงกันยายน พ.ศ. 2567 และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา Chi-Square-test และค่า Odds ratio

ผลการศึกษาครั้งนี้ พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ เป็นเพศหญิง ร้อยละ 73.0 อายุ 60-69 ปี ร้อยละ 62.2 มีการศึกษาอยู่ในระดับประถมศึกษา ร้อยละ 86.3 มีรายได้น้อยกว่า 1,000 บาท ร้อยละ 57.9 มีโรคประจำตัว ร้อยละ 57.6 ใช้สิทธิประกันสุขภาพถ้วนหน้า ร้อยละ 83.1 ไม่เคยไปรับบริการทางทันตกรรม ร้อยละ 57.2 และมีพฤติกรรมการดูแลทันตสุขภาพอยู่ในเกณฑ์ระดับสูง ร้อยละ 87.4 ผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ พบว่า โรคประจำตัว และการรับรู้โอกาสเสี่ยงต่อการเกิดปัญหาสุขภาพช่องปาก มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลทันตสุขภาพอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (OR = 2.35; 95% CI = 1.056-5.228; p-value = 0.023 และ OR = 4.07; 95% CI = 1.404-11.777; p-value = 0.015, ตามลำดับ)

จากผลการศึกษา จึงควรแนะนำวิธีดูแลสุขภาพช่องปากที่เหมาะสมกับโรคประจำตัว รวมถึงการตรวจฟันสม่ำเสมอ นอกจากนี้ ต้องให้ข้อมูลความเสี่ยงปัญหาสุขภาพช่องปากที่ชัดเจน และจัดบริการทันตกรรมที่เข้าถึงง่ายสำหรับผู้สูงอายุ

เอกสารอ้างอิง

United Nations. World population to reach 8 billion on 15 November 2022 [Internet]. New York: United Nations; 2023 [cited 2024 May 20]. Available From: https://www.un.org/en/desa/world-population-reach-8-billion-15-november-2022

กลุ่มสถิติสุขภาพและภาวะทางสังคม กองสถิติสังคม สำนักงานสถิติแห่งชาติ. การสำรวจประชากรสูงอายุในประเทศไทย พ.ศ. 2567 ระดับจังหวัด. กรุงเทพฯ: กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม. 2568.

กลุ่มสถิติสุขภาพและภาวะทางสังคม กองสถิติสังคม. บทสรุปสำหรับผู้บริหาร: การสำรวจประชากรสูงอายุในประเทศไทย พ.ศ. 2567. กรุงเทพฯ: กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม. 2567.

วิชัย เอกพลากร, หทัยชนก พรรคเจริญ, กนิษฐา ไทยกล้า, วราภรณ์ เสถียรนพเก้า. รายงานการสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2562-2563. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. 2564.

วรวรรณ อัศวกุล. การส่งเสริมสุขภาพช่องปากกับการป้องกันโรคเบาหวานในผู้สูงอายุ. ศรีนครินทร์เวชสาร. 2563; 35(3): 362-70.

ณฐิตา อยู่ขำ. แนวทางการดูแลภาวะปากแห้งในผู้สูงอายุ: กรณีศึกษาผู้ป่วย 2 ราย. ศรีนครินทร์เวชสาร. 2565; 37(4): 557-63.

รวีวรรณ สุรเศรณีวงศ์. สุขภาพช่องปากในผู้สูงอายุ. วารสารโรงพยาบาลเจริญกรุงประชารักษ์. 2561; 14(1): 87-100.

Rosenstock IM. The health belief model: Explaining health behavior through expectancies. In Glanz K, Lewis FM, Rimer BK (Eds.), Health behavior and health education: Theory, research, and practice. New Jersey: Jossey-Bass/Wiley; 1990. pp. 39-62.

มณฑกานติ์ สีหะวงษ์. การรับรู้ด้านสุขภาพที่มีความสัมพันธ์กับการดูแลสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุในเขตเทศบาลเมืองเพชรบูรณ์ อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบูรณ์. วารสารวิชาการสาธารณสุข. 2562; 28(3): 418-31.

พิราวรรณ เนื้อทอง. ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการดูแลทันตสุขภาพของผู้สูงอายุที่พึ่งพาตนเองได้ในอำเภอบรรพตพิสัย จังหวัดนครสวรรค์. [วิทยานิพนธ์ ปริญญาสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต]. พิษณุโลก: มหาวิทยาลัยนเรศวร. 2565.

Daniel WW. Biostatistics: a foundation for analysis in the health sciences. New York: John Wiley&Sons; 1995.

ศิริรัตน์ รอดแสวง. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุ ในเขตตำบลทุ่งทอง อำเภอหนองบัว จังหวัดนครสวรรค์. การประชุมวิชาการระดับชาติ นเรศวรวิจัย ครั้งที่ 12: วิจัยและนวัตกรรมกับการพัฒนาประเทศ; 21-22 กรกฎาคม 2559; มหาวิทยาลัยนเรศวร. พิษณุโลก: คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร. 2558. หน้า 785-97.

วราฤทธิ์ สฤษฎ์วานิช, จรัญญา หุ่นศรีสกุลม. ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความสม่ำเสมอในการแปรงฟันก่อนนอนของผู้สูงอายุในอำเภอห้วยยอด จังหวัดตรัง. วิทยาสารทันตสาธารณสุข. 2557; 19(1): 53-65.

สุภาพร ผุดผ่อง. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุ อำเภอม่วงสามสิบ จังหวัดอุบลราชธานี. วารสารวิทยาศาสตร์สุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์. 2563; 4(1): 101-19.

จีรวรรณ ดอยลอม. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากของสูงอายุที่มารับบริการทันตกรรมในโรงพยาบาลกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย. วารสารวิชาการสาธารณสุขจังหวัดตาก. 2567; 4(1): 55-68.

ปณิตา ครองยุทธ, จิรวรรณ แผ่นจันทร์, ภานุมาศ เครือคำ, วิมลรัตน์ ฉิมพลีพันธุ์. พฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุที่ป่วยเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ในตำบลแสนสุข อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี. วารสารสาธารณสุขและสุขภาพศึกษา. 2564; 1(1): 47-60.

สุธาสินี สมานชาติ. พฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากกับสภาวะสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุ ที่มารับบริการทันตกรรม โรงพยาบาลเทศบาลเมือง สาขาโรงพยาบาลสระบุรี. [วิทยานิพนธ์ ปริญญาสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต]. ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. 2563.

ศิริพันธ์ หอมแก่นจันทร์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลสุขภาพ ช่องปากของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 โรงพยาบาล ส่งเสริมสุขภาพตำบลในเขตอำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง. [วิทยานิพนธ์ ปริญญาสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต]. ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. 2559.

แก้วใจ มาลีลัย, จีราพร ใจมนต์, ภาณินี นครังสุ, อัษฎาวุธ ปานเหลา, ถนอมศักดิ์ บุญสู่, นิลุบล ปานะบุตร. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุ ตำบลสระสมิง อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี. วารสารวิชาการสาธารณสุข. 2565; 31(3): 437-46.

Wang Y, Li M, Cao S, Xu C, Zhang S. Social and Dental Determinants of Oral Health-Related Quality of Life among Older Adults: A Cross-Sectional Study in Rural China. BMC Oral Health. 2021; 21(1): 379.

Alkhoury N, Almagor Y, Atwal A, Al-Moaleem M. Factors associated with oral health-related quality of life in older adults: A systematic review. J Oral Rehabil. 2023; 50(12): 1073-86.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-12-30

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย (Research article)