การพัฒนารูปแบบการเฝ้าระวังทันตสุขภาพนักเรียนประถมศึกษาโรงเรียนบ้านอีเซ (คุรุราษฎร์วิทยา) ตำบลอีเซ อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ จังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

          สุขภาพปากและฟันเป็นส่วนสำคัญของสุขภาพเด็กนักเรียน ดังนั้นการหารูปแบบการดูแลสุขภาพ    ช่องปากสำหรับเด็กนักเรียนเป็นวิธีการที่สำคัญ การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาระบบการเฝ้าระวังสุขภาพช่องปากนักเรียนประถมศึกษา โรงเรียนบ้านอีเซ (คุรุราษฎร์วิทยา) ตำบลอีเซ อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ จังหวัดศรีสะเกษ โดยมีผู้เข้าร่วมวิจัย 69 คน ที่จะมีส่วนร่วมในการวิจัยอยู่ 3 ขั้นตอนคือ 1) ค้นหาปัญหาของระบบเฝ้าระวังสุขภาพช่องปาก 2) การดำเนินการเฝ้าระวังสุขภาพช่องปาก และ 3) การประเมิน ผลโครงการ การเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถาม ซึ่งมีเกณฑ์การประเมินมาตรฐานอยู่ในค่าความเชื่อมั่น เท่ากับ 0.81, 0.82, 0.80 และ 0.75 ตามลำดับ แบบบันทึกแผ่นคราบจุลินทรีย์ รวมทั้งข้อมูลเชิงคุณภาพจากการสนทนากลุ่ม การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสังเกต นอกจากนี้สถิติที่นำมาใช้วิเคราะห์ข้อมูล คือ การแจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน Paired-samples t-test และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

           ผลการวิจัยพบว่า  ภายหลังการพัฒนารูปแบบการเฝ้าระวังทันตสุขภาพ  นักเรียนมีการปฏิบัติตนในการดูแลด้านทันตสุขภาพอยู่ในระดับสูง คิดเป็นร้อยละ 100 การมีส่วนร่วมในกิจกรรมเฝ้าระวังทันตสุขภาพอยู่ในระดับมากที่สุด (ร้อยละ 78) มีความพึงพอใจต่อกิจกรรมเฝ้าระวังทันตสุขภาพอยู่ในระดับมาก (ร้อยละ 80.5) มีความคาดหวังต่อรูปแบบการเฝ้าระวังทันตสุขภาพที่จะส่งผลต่อการดูแลสุขภาพช่องปากนักเรียนอยู่ในระดับมากที่สุด (ร้อยละ97.6) ปริมาณแผ่นคราบจุลินทรีย์อยู่ในระดับเล็กน้อย (ร้อยละ 92.7) ซึ่งการพัฒนารูปแบบการเฝ้าระวังทันตสุขภาพนักเรียนประถมศึกษาในด้านการปฏิบัติและวิธีการดูแลคราบจุลินทรีย์มีการพัฒนาที่ดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ 0.05 ผลของการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพพบว่า มีการดำเนินงานภายใต้องค์ประกอบ 2CAGIP ซึ่งเป็นความร่วมมือกันระหว่าง ผู้ประกอบการร้านค้า ผู้นำชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หน่วยงานราชการ สถาบันศึกษา และผู้ปกครอง

              โดยสรุป รูปแบบการเฝ้าระวังทันตสุขภาพนักเรียนประถมศึกษา ส่งผลให้นักเรียนมีสุขภาพช่องปาก และการปฏิบัติตนในการดูแลสุขภาพช่องปากดีขึ้น โดยมีปัจจัยแห่งความสำเร็จ คือ การสร้างแนวปฏิบัติการดูแลทันตสุขภาพในโรงเรียน และการดำเนินงานโดยการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในทุกขั้นตอนของการปฏิบัติงาน