การพัฒนาระบบการส่งเสริมทันตสุขภาพในโรงเรียนมัธยมศึกษาตอนต้น โดยการมีส่วนร่วมของชุมชนในโรงเรียนบ้านแกใหญ่ ตำบลแกใหญ่ อำเภอเมืองจังหวัดสุรินทร์

บทคัดย่อ

           โรคในช่องปากโดยเฉพาะโรคฟันผุและโรคเหงือกอักเสบเป็นปัญหาสำคัญของสุขภาพช่องปาก ดังนั้นการส่งเสริมสุขภาพทันตสุขภาพจึงจำเป็นสำหรับการป้องกันโรคในช่องปาก การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาระบบการดำเนินงานส่งเสริมทันตสุขภาพในนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นโรงเรียนบ้านแกใหญ่ อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์ศึกษาในนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนบ้านแกใหญ่ และเครือข่ายผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ขนาดตัวอย่างจำนวน 69 คนเก็บข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้แบบสอบถามความรู้ เจตคติ และ การปฏิบัติในการดูแลทันตสุขภาพนักเรียนมัธยมศึกษาตอนต้น เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการสัมภาษณ์ การสังเกตพฤติกรรม และการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยสถิติพรรณนา และ paired sample t – testข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (Content Analysis)

              ผลการศึกษาพบว่า จากกระบวนการพัฒนาครั้งนี้ได้เกิดระบบการดำเนินงาน 5 ขั้นตอนได้แก่ 1)การส่งเสริมทันตสุขภาพระดับบุคคล 2 ) การส่งเสริมทันตสุขภาพระดับโรงเรียน 3 ) การส่งเสริมทันตสุขภาพในระดับชุมชน 4 ) การจัดระบบบริการทันตกรรมอย่างทั่วถึง5) จัดให้มีระบบเฝ้าระวังและส่งเสริมทันตสุขภาพในระดับโรงเรียน จากผลการศึกษาข้อมูลเชิงคุณภาพพบว่าภาคีเครือข่าย มีส่วนร่วม และมีความพึงพอใจต่อการดำเนินงานการส่งเสริมทันตสุขภาพนักเรียนมัธยมศึกษาตอนต้น และจากการเปรียบเทียบคะแนนความรู้ เจตคติ และการปฏิบัติในการดูแลสุขภาพช่องปากของนักเรียนได้เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 (p - value<0.001) และนักเรียนมีสุขภาพช่องปากดีขึ้นโดยการทดสอบค่าดัชนีคราบจุลินทรีย์พบว่าลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ 0.05 (p –value<0.001)

            ปัจจัยสำคัญของการพัฒนาเกิดจากการมีส่วนร่วมของเครือข่ายได้แก่ นักเรียนมัธยมศึกษาตอนต้น ครู และชุมชน ความร่วมมือในการสร้างแบบแผนการดำเนินงานส่งเสริมทันตสุขภาพนักเรียนมัธยมศึกษาตอนต้นในโรงเรียน ซึ่งสามารถขยายการดำเนินงานและแสวงหาเครือข่ายร่วมพัฒนาเพิ่ม เพื่อการพัฒนาที่มีประสิทธิภาพและยั่งยืน