ปัจจัยทำนายความตั้งใจในการป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศของนักเรียนหญิงชั้นมัธยมศึกษา

บทคัดย่อ

บทนำ พฤติกรรมเสี่ยงทางเพศเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลกระทบรุนแรงต่อสุขภาพวัยรุ่น ทั้งในด้านการติดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์และการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ การป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศจึงเป็นแนวทางที่มีประสิทธิภาพในการลดผลกระทบดังกล่าว อย่างไรก็ตามการศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศนั้นอาจไม่ทันเหตุการณ์หากเกิดพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศขึ้นแล้ว โดยเฉพาะในกลุ่มสตรีวัยรุ่นที่กำลังศึกษาในระดับชั้นมัธยมศึกษา ซึ่งเป็นวัยที่มีความเสี่ยงต่อพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศและผลกระทบที่จะเกิดขึ้น เนื่องจากพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศเป็นพฤติกรรมที่มีความซับซ้อน เกิดจากการมีปฏิสัมพันธ์กับบุคคลอื่น และเกิดขึ้นตามอารมณ์โดยอาจไม่ได้ยั้งคิด การศึกษาความตั้งใจ ในการป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ จึงเป็นตัวแทนที่เหมาะสมของการศึกษาพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ เนื่องจากความตั้งใจเป็นตัวกำหนดพฤติกรรม 

วัตถุประสงค์การวิจัย การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาระดับความตั้งใจในการป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศของนักเรียนหญิงชั้นมัธยมศึกษา และ 2) ศึกษาปัจจัยทำนายความตั้งใจในการป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศของนักเรียนหญิงชั้นมัธยมศึกษา 

การออกแบบการวิจัย การศึกษาครั้งนี้เป็นแบบความสัมพันธ์เชิงทำนาย โดยประยุกต์แบบจำลอง การวางแผนปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพในขั้นตอนที่ 3 ซึ่งเป็นการวินิจฉัยปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมสุขภาพ 3 กลุ่มปัจจัย ได้แก่ ปัจจัยนำ ปัจจัยเอื้อ และ ปัจจัยเสริม เป็นกรอบแนวคิดการวิจัย 

การดำเนินการวิจัย กลุ่มตัวอย่าง คือ นักเรียนหญิงที่กำลังศึกษาระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-6 สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 31 ของจังหวัดหนึ่งทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จำนวน 395 คน คัดเลือกโดยการสุ่มแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย แบบสอบถาม 9 ส่วน ได้แก่ 1) ข้อมูลทั่วไป 2) ความรู้เรื่องเพศ 3) เจตคติต่อพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศของวัยรุ่น 4) ค่านิยมทางเพศ 5) การเห็นคุณค่าในตนเอง 6) การเข้าถึงสื่อกระตุ้นทางเพศและอารมณ์ 7) การสื่อสารเรื่องเพศในครอบครัว 8) อิทธิพลจากกลุ่มเพื่อน และ 9) ความตั้งใจในการปฏิบัติตนเพื่อป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ แบบสอบถามได้รับการประเมินความตรงเชิงเนื้อหาโดยผู้เชี่ยวชาญ 5 ท่าน ได้ค่าดัชนี ความตรงเชิงเนื้อหาของแบบสอบถามส่วนที่ 2-9 เท่ากับ .96, .96, 1.00, .94, 1.00, .82, 1.00 และ 1.00 ตามลำดับ ทดสอบความเชื่อมั่นได้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาคเท่ากับ .70, .72, .72, .80, .93, .88, .94, และ .91 ตามลำดับ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยกลุ่มตัวอย่างตอบแบบสอบถามด้วยตนเอง วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและสถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ การทดสอบสหสัมพันธ์สเปียร์แมน และการวิเคราะห์ถดถอยลอจิสติกแบบ 2 กลุ่ม กำหนดระดับนัยสำคัญที่ .05

ผลการวิจัย กลุ่มตัวอย่างมีอายุเฉลี่ย 15.01 ปี (SD = 1.82) เกรดเฉลี่ยสะสมเฉลี่ย 3.57 (SD = 0.38) ส่วนใหญ่ไม่มีแฟน/คู่รัก (ร้อยละ 79.00) มีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อเดือน 2,683 บาท (SD = 1,164.65) ขณะศึกษานักเรียนส่วนใหญ่พักอาศัยอยู่ที่บ้าน (ร้อยละ 93.20) และอาศัยอยู่ร่วมกับบิดาและมารดา (ร้อยละ 84.60) สถานภาพครอบครัวของนักเรียนส่วนใหญ่ บิดาและมารดาอาศัยอยู่ด้วยกัน (ร้อยละ 66.30) นักเรียนมีค่าเฉลี่ยความตั้งใจในการปฏิบัติตนเพื่อป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศอยู่ในระดับสูง (M=96.37, SD=15.26) ผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ พบว่า ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความตั้งใจในการปฏิบัติตนเพื่อป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ ได้แก่ 1) ปัจจัยนำ คือ เกรดเฉลี่ยสะสม เจตคติต่อพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ ค่านิยมทางเพศ และการเห็นคุณค่าในตนเอง (r=.294, .313, .384, .259, p<.01ตามลำดับ) 2) ปัจจัยเอื้อ คือ การเข้าถึงสื่อกระตุ้นทางเพศและอารมณ์ (r=.486, p<.01) และ 3) ปัจจัยเสริม คือ การสื่อสารเรื่องเพศในครอบครัว และอิทธิพลจาก กลุ่มเพื่อน (r= .209, .442, p<.01 ตามลำดับ) ผลการวิเคราะห์ถดถอยลอจิสติกแบบ 2 กลุ่ม พบ 4 ปัจจัย ที่สามารถร่วมกันทำนายความตั้งใจในการปฏิบ้ติตนเพื่อป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศของนักเรียนหญิงชั้นมัธยมศึกษาได้ร้อยละ 35.44 (R2 = .354, p< .001) ได้แก่ เกรดเฉลี่ยสะสม (OR = 4.44, 95% CI: 1.89-10.43, p < .01) เจตคติต่อพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ (OR = 1.23, 95% CI: 1.15-1.32, p < .001) การสื่อสารเรื่องเพศในครอบครัว (OR = 1.05, 95% CI: 1.01-1.09, p < .05) และอิทธิพลจากกลุ่มเพื่อน (OR = 1.07, 95% CI: 1.03-1.10, p < .01)

ข้อเสนอแนะ บุคลากรด้านสาธารณสุขและโรงเรียนสามารถนำผลการศึกษานี้ไปวางแผนส่งเสริมความตั้งใจในการปฏิบัติตนเพื่อป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศของนักเรียนหญิงชั้นมัธยมศึกษา โดยส่งเสริมความสามารถและเพิ่มทักษะการเรียนรู้ด้านวิชาการ ปลูกฝังเจตคติที่ดีต่อการป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ รวมทั้งส่งเสริมกลุ่มเพื่อนให้มีบทบาทในการแนะนำและสนับสนุนซึ่งกันและกัน ในทางที่เหมาะสม เพื่อสร้างแรงจูงใจในการป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ นอกจากนี้ ครอบครัวควรได้รับการสนับสนุนให้มีทักษะการสื่อสารเรื่องเพศและการป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศในครอบครัวให้เป็นเรื่องปกติ เพื่อสร้างความเข้าใจ และความไว้วางใจ นำไปสู่การป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศของนักเรียนหญิงชั้นมัธยมศึกษาได้