การพัฒนารูปแบบการเตรียมความพร้อมการคลอดที่ปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด

บทคัดย่อ

บทนำ การดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนดให้มีความพร้อมในการคลอด ที่ปลอดภัยเป็นสิ่งสำคัญ หญิงตั้งครรภ์ที่ที่พักรักษาตัวในโรงพยาบาลส่วนหนึ่งมีความเครียด จากการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด และมีความวิตกกังวลมากด้านภาวะสุขภาพของตนเองและทารกในครรภ์ ดังนั้นการเตรียมความพร้อมการคลอดที่มีรูปแบบชัดเจนจะช่วยให้พยาบาลวิชาชีพ สามารถวินิจฉัยทางการพยาบาลได้อย่างถูกต้อง รวดเร็ว เฝ้าระวังอาการเปลี่ยนแปลง สื่อสารและปฏิบัติการพยาบาลอย่างครอบคลุม ส่งผลให้เกิดความปลอดภัยกับหญิงตั้งครรภ์ตั้งแต่แรกรับจนกระทั่งคลอด 

วัตถุประสงค์การวิจัย การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสถานการณ์การเตรียมความพร้อม การคลอดในหญิงตั้งครรภ์ที่เจ็บครรภ์ก่อนกำหนด 2) เพื่อพัฒนารูปแบบการเตรียมความพร้อมการคลอด ที่ปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด และ 3) เพื่อศึกษาผลลัพธ์ของรูปแบบ การเตรียมความพร้อมการคลอดที่ปลอดภัยในหญิงตั้งตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด ณ ห้องคลอด โรงพยาบาลชลบุรี 

การออกแบบการวิจัย การวิจัยนี้เป็นการวิจัยและพัฒนาผู้วิจัยประยุกต์แนวคิดการจัดการรายกรณีร่วมกับ Plan-Do-Check-Act (PDCA) 

การดำเนินการวิจัย การวิจัยแบ่งเป็น 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 ศึกษาสถานการณ์การเตรียมความพร้อม การคลอดที่ปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด โรงพยาบาลชลบุรี โดยทบทวน เวชระเบียนหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด สนทนากลุ่ม แบ่งการสนทนาเป็น 2 กลุ่ม ได้แด้แก่ กลุ่มบุคลากร รวมจำนวน 6 คน ประกอบด้วยสูติแพทย์ 1 คน พยาบาลวิชาชีพ 4 คนและผู้ช่วยพยาบาล 1 คน และกลุ่มมารดาหลังคลอดที่มีประวัติเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด จำนวน 5 คน ระยะยะที่ 2 การพัฒนารูปแบบ การเตรียมความพร้อมการคลอดที่ปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด และระยะยะที่ 3 ศึกษาผลลัพธ์ของรูปแบบฯ กลุ่มตัวอย่างเป็นพยาบาลวิชาชีพที่ปฏิบัติงานที่ห้องคลอด โรงพยาบาลชลบุรี จำนวน 17 คน และหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนดที่รับไว้ในห้องคลอด โรงพยาบาลซลบุรี เลือกแบบเฉพาะเจาะจง กำหนดขนาดตัวอย่างโดยใช้ n4Studies ได้ตัวอย่างจำนวนวน 50 คน จัดเข้า กลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมแบบเจาะจง กลุ่มละ 25 คน เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แนวทางการสนทนากลุ่มบุคลากรและแนวทางการสนทนากลุ่มมารดาหลังคลอดที่มีประวัติเจ็บครรภ์ ก่อนกำหนด แบบสอบถามความเป็นไปได้ของรูปแบบฯ และแบบวัดความวิตกกังวลของหญิงตั้งตั้งครรภ์ เครื่องมือทั้งหมดได้รับการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาโดยผู้ทรงคุณวุฒิ มีค่าดัชนีความตรงเชิงเนื้อหา เท่ากับ 1.00 ตรวจสอบความเที่ยงของเครื่องมือ โดยใช้สูตรสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาค ได้แก่ แบบวัดความวิตกกังวลของหญิงตั้งครรภ์มีค่าความเที่ยงเท่ากับ .95 แบบสอบถามความเป็นไปได้ของรูปแบบฯ มีค่าความเที่ยงเท่ากับ .87 และแบประเมินความพึงพอใจของพยาบาลวิชาชีพ มีค่า ความเที่ยงเท่ากับ .74 ดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูล ระหว่างเดือนธันวาคม พ.ศ. 2567 ถึง เดือนพาคม พ.ศ. 2568 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา การทดสอบทีแบบอิสระ การทดสอบทีแบบคู่ และ การทดสอบไคสแควร์

ผลการวิจัย รูปแบบการเตรียมความพร้อมการคลอดที่ปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์ ก่อนกำหนดที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วย 1) การประเมินความต้องการของผู้คลอด ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคม จิตวิญญาณ 2) การประเมินสภาพและวิเคราะห์ปัญหา วางแผนการจัดการรายกรณี โดยให้ผู้ดูแลมีส่วนร่วมในการตัดสินใจใช้ข้อมูลและแนวปฏิบัติที่ชัดเจน 3) การตั้งเป้าหมาย และนำไปสู่การบรรลุเป้าหมายที่กำหนดอย่างมีประสิทธิภาพ 4) การวางแผนร่วมกับสหสาขาวิชาชีพ ส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการดูแลผู้คลอดของทีมสหสาขาวิชาชีพ 5) การเฝ้าติดตามการปฏิบัติตนของหญิงตั้งตั้งครรภ์ อย่างถูกต้องเหมาะสมและ 6) การประเมินผลเมื่อคลอด การติดตามอายุครรภ์ การติดตามความปลอดภัย ของทารกแรกเกิด ภายหลังการนำรูปแบบฯ ไปใช้ พบว่าภายหลังการทดลอง หญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะ เจ็บครรภ์ก่อนกำหนดกลุ่มทดลองมีความวิตกกังวล (M = 16.84, SD = 3.44) น้อยกว่าก่อนทดลอง (M = 24.20, SD = 4.66) และน้อยกลุ่มควบคุบคุม (M = 20.44,SD= 1.92) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (t= 7.553,p<.001; t= 4.575..001 ตามล่าดับ) อัตราการคลอดครบกำหนดในกลุ่มกลุ่มทดลองสูงกว่า กลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (X) = 4.504, p = .034) อย่างไรก็ตามการเกิดภาวะแทรกช้อน ได้แก่ อาการใจสั่นหรือภาวะหัวใจเต้นเร็วผิดปกติ และภาวะพร่องออกชิเจนของทารกแรกเกิดไม่แตกต่างกัน พยาบาลวิชาชีพปฏิบัติตามรูปแบบฯ และมีความพึงพอใจต่อรูปแบบฯ สูงกว่าค่าเป้าหมาย ร้อยละ 80 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.001)

ข้อเสนอแนะ รูปแบบการเตรียมความพร้อมการคลอดที่ปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์ ก่อนกำหนดที่พัฒนาขึ้น มีประสิทธิผลในการลดระดับความวิตกกังวลของหญิงตั้งครรภ์ และส่งเสริมให้การตั้งครรภ์คลอดครบกำหนด ควรมีการนำรูปแบบที่พัฒนาขึ้นไปใช้ในการดูแลหญิงตั้งตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนดและติดตามผล