การเฝ้าระวัง Vibrio parahaemolyticus, Staphylococcus aureus และ Salmonella spp. ในเนื้อปูต้มแกะ
คำสำคัญ:
Vibrio parahaemolyticus, Staphylococcus aureus, Salmonella spp., Boiled Crab Meatบทคัดย่อ
การวิจัยเชิงสำรวจนี้ได้ดำเนินการเฝ้าระวังการปนเปื้อนแบคทีเรียก่อโรค Vibrio parahaemolyticus, Staphylococcus aureus และ Salmonella spp. ในเนื้อปูต้มแกะที่จำหน่ายในตลาดสดและตลาดนัด 10 แห่ง ในเขตกรุงเทพมหานคร ระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2557- มิถุนายน 2558 จากการเก็บตัวอย่างเนื้อปูต้มแกะส่วนต่างๆ ที่นิยมบริโภค ได้แก่ เนื้อปูก้อน เนื้อปูขาว เนื้อปูส่วนก้าม และเนื้อปูส่วนขา จำนวน 50 ตัวอย่าง พบว่ามีการปนเปื้อน V. parahaemolyticus 29 ตัวอย่าง ปริมาณ 15-1,100,000 MPN/g (1.18-6.04 log MPN/g) หรือปริมาณเฉลี่ยเท่ากับ 3.72 ± 0.91 log MPN/g พบ S. aureus 27 ตัวอย่าง ปริมาณ 20-11,000 cfu/g (1.30-4.04 log cfu/g) หรือปริมาณเฉลี่ยเท่ากับ 230 ± 0.51 cfu/g ในขณะที่พบ Salmonella spp. 7 ตัวอย่าง จำแนกได้ 6 serovars คิดเป็นร้อยละ 58, 54 และ 14 ตามลำดับ โดยจำนวนนี้พบตัวอย่างที่ S. aureus ไม่เข้ามาตรฐานเกณฑ์คุณภาพทางจุลชีววิทยาของอาหารและภาชนะสัมผัสอาหาร ตามประกาศกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ฉบับที่ 2 (2553) ของอาหารพร้อมบริโภค ที่ระบุให้พบได้ไม่เกิน 100 cfu/g คิดเป็นร้อยละ 32 และต้องไม่พบทั้ง V. parahaemolyticus และ Salmonella spp. สำหรับ Vibrio spp. ชนิดอื่นที่ตรวจพบประกอบด้วย V. parahaemolyticus (58%), V. cholerae non O1(18%), V. vulnificus (16%), V. mimicus (12%), V. alginolyticus (10%) และ V. fluvialis (4%) จำแนกซีโรไทป์ของ V. parahaemolyticus ด้วยชุดสำเร็จรูป Denka Seiken, Tokyo พบ O3: KUT มากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 20.70 และตรวจไม่พบ ยีนสร้างสารพิษทั้ง tdh และ trh (tdh-, trh-) ในทุกซีโรไทป์
References
อาทิชา วงศ์คำมา. โรคอาหารเป็นพิษ. ใน : สรุปรายงานการเฝ้าระวังโรค ประจำปี 2555. กรุงเทพฯ : สำนักระบาดวิทยากรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข; 2555. หน้า 119-121.
อาทิชา วงศ์คำมา, ศรีรัตน์ พรเรืองวงศ์. โรคอาหารเป็นพิษ. ใน : สรุปรายงานการเฝ้าระวังโรค ประจำปี 2556. กรุงเทพฯ : สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข; 2556. หน้า 115-117.
อรทัย สุวรรณไชยรบ, สุทธนันธ์ สุทธชนะ, นริศ บุญธนภัทร, ปณิธี ธัมมวิจยะ, กนิน ธีระตันติกานนท์, กมลทิพย์ วิจิตร สุนทรกุล. สถานการณ์โรคและภัยที่น่าสนใจในรอบสัปดาห์ที่ 1 ปี พ.ศ. 2558. รายงานการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยาประจำสัปดาห์ 2558; 46(1): 6-7.
Holt JG, Editor. Bergey's manual of determinative bacteriology. 9th ed. Baltimore: Williams & Wilkins; 1994.
Pinto AD, Ciccarese G, Fontanarosa M, Terio V, Tantillo G. Detection of Vibrio alginolyticus and Vibrio parahaemolyticus in shellfish samples using collagenase-targeted multiplex PCR. J Food Safety 2006; 26(2): 150-9.
Kaysner CA, Depaola A. Chapter 9: Vibrio. In: Bacteriological analytical manual online. Washington, DC: Food and Drug Administration; 2004.
Kong RY, Lee SK, Law TW, Law SH, Wu RS. Rapid detection of six types of bacterial pathogens marine waters by multiplex PCR. Water Res 2002; 36(11): 2802-12.
Farmer JJ. The family vibrionaceae. In: Balow A, Truper HG, Dworkin M, Harder W, Schleifer KH, editors. The Prokaryotes: a handbook on the biology of bacteria: ecophysiology, isolation, identification, applications. 2nd ed. New York: Springer Verlag; 1992. p. 2938-2951.
Ottaviani D, Leoni F, Serra R, Serracca L, Decastelli L, Rocchegiani E, et al. Nontoxigenic Vibrio parahaemolyticus strains causing acute gastroenteritis. J Clin Microbiol 2012; 50(12): 4141-3.
Sakazaki R, Iwanami S, Fukumi H. Studies on the enteropathogenic, facultatively halophilic bacteria, Vibrio parahaemolyticus. I. Morphological, cultural and biochemical properties and its taxonomical position. Jpn J Med Sci Biol 1963; 16(4): 161-88.
Sanyal SC, Sen PC. Human volunteer study on the pathogenicity of Vibrio parahaemolyticus. In: Fujino T, Sakaguchi G, Sakazaki R, Takeda Y, editors. International Symposium on Vibrio parahaemolyticus. Tokyo: Saikon Publishing; 1974. p. 227-30.
Kaufman GE, Myers ML, Pass CL, Bej AK, Kaysner CA. Molecular analysis of Vibrio parahaemolyticus isolated from human patients and shellfish during US Pacific north-west outbreaks. Lett Appl Microbiol 2002; 34(3): 155-61.
Wong CH. Detecting and molecular typing of Vibrio parahaemolyticus. J Food Drug Analysis 2003; 11(2): 100-7.
อรษา สุตเธียรกุล, ศุภรวิทย์ พึ่งจิตต์ตน, คล้ายอัปสร พงศ์รพีพร, เนตรนภิส ธีระวัลย์ชัย. การตรวจเชื้อ Vibrio parahaemolyticus และยีนฮีโมไลซินอย่างรวดเร็วในตัวอย่างกุ้งแช่แข็งโดยวิธี Nested PCR. กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช); 2544.
Honda T, Iida T. The pathogenicity of Vibrio parahaemolyticus and the role of the thermostable direct haemolysin and related haemolysins. Rev Med Microbiol 1993; 4(2): 106-13.
Nhung PH, Ohkusu K, Miyasaka J, Sun XS, Ezaki T. Rapid and specific identification of 5 human pathogenic Vibrio species by multiplex polymerase chain reaction targeted to dnaJ gene. Diagn Microbiol Infect Dis 2007; 59(3): 271-5.
Jay JM. Chapter 23: Foodborne gastroenteritis caused by Salmonella and Shigella. In: Modern food microbiology. 5th ed. New York: Chapman & Hall; 1996. p. 507-526.
Asiam M, Hogan J, Smith KL. Development of a PCR-based assay to detect Shiga toxin-producing Escherichia coli, Listeria monocytogenes, and Salmonella in milk. Food Microbiol 2003; 20(3): 345-50.
Schwartz KJ. Salmonellosis. In: Straw BE, D’Allaire S, Mengeling WL, Taylor DJ, editors. Diseases of swine. 8th ed. Ames, IW: Iowa State University Press; 1999. p. 535-551.
ศิวาพร ศิวเวช. การสุขาภิบาลโรงงานอุตสาหกรรมอาหาร. พิมพ์ครั้งที่ 5. นครปฐม : ภาควิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการอาหาร คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์; 2542.
Bacteriological Analytical Manual Online (BAM). Chapter 12: Staphylococcus aureus. Washington, DC: Food and Drug Administration; 2001.
ISO 6579:2002. Microbiology of food and animal feeding stuffs -- Horizontal method for the detection of Salmonella spp. Geneva, Switzerland: International Organization for Standardization; 2002.
กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์. เกณฑ์คุณภาพทางจุลชีววิทยาของอาหารและภาชนะสัมผัสอาหาร ฉบับที่ 2. นนทบุรี : กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข; 2553.
Matsumoto C, Okuda J, Ishibashi M, Iwanaga M, Garg P, Rammamurthy T, et al. Pandemic spread of an O3:K6 clone of Vibrio parahaemolyticus and emergence of related strains evidences by arbitrarily primed PCR and toxRS sequence analyses. J Clin Microgiol 2000; 38(2): 578-85.
Okura M, Osawa R, Iguchi A, Arakawa E, Terajima J, Watanabe H, et al. Genotyping analysis of Vibrio parahaemolyticus and development of a pandemic group-specific multiplex PCR assay. J Clin Microbiol 2003; 41(10): 4676-82.
Serichantalergs O, Bhuiyan NA, Nair GB, Chivaratanond O, Srijan A, Bodhidatta L, et al. The dominance of pandemic serovars of Vibrio parahaemolyticus in expatriates and sporadic cases of diarrhea in Thailand, and a new emergent serovar (O3:K46) with pandemic traits. J Med Microbiol 2007; 56(5): 608-13.
Osawa R, Okitsu T, Morozumi H, Yamai S. Occurrence of urease-positive Vibrio parahaemolyticus in Kanagawa, Japan, with specific reference to presence of thermostable direct hemolysin (TDH) and the TDH-related-hemolysin genes. Appl Environ Microbiol 1996; 62(2): 725-7.
Cook DW, Oleary P, Hunsucker JC, Sloan EM, Bowers JC, Blodgett RJ, et al. Vibrio vulnificus and Vibrio parahaemolyticus in U.S. retail shell oysters: a national survey June 1998 to July 1999. J Food Prot 2002; 65: 79-87.
Lin Z, Kumagai K, Baba K, Mekalanos JJ, Nishibuchi M. Vibrio parahaemolyticus has a homolog of the Vibrio cholerae toxRS operon that mediates environmentally induced regulation of the thermostable direct hemolysin gene. J Bacteriol 1993; 175(12): 3844-55.
Miyamoto Y, Kato T, Obara Y, Akiyama S, Takizawa K, Yamai S. In vitro hemolytic characteristic of Vibrio parahaemolyticus: its close correlation with human pathogenicity. J Bacteriol 1969; 100(2): 1147-9.
Vuddhakul V, Chowdhury A, Laohaprertthisan V, Pungrasamee P, Patararungrong N, Thianmontri P, et al. Isolation of pandemic O3:K6 clone of Vibrio parahaemolyticus strain from environmental and clinical sources in Thailand. Appl Environ Microbiol 2000; 66(6): 2685-9.
