การพัฒนาการตรวจวินิจฉัยเชื้อวัณโรคด้วยวิธี Multiplex Real-time PCR
การตรวจเชื้อวัณโรคด้วยวิธี Multiplex Real-time PCR
คำสำคัญ:
วัณโรค, Mycobacterium tuberculosis, Non-tuberculous mycobacteria, Multiplex real-time PCRบทคัดย่อ
วัณโรคเป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญของประเทศไทย เกิดจากเชื้อแบคทีเรียกลุ่ม Mycobacterium tuberculosis complex (MTC) ซึ่งพบ M. tuberculosis (MTB) มากที่สุด ขณะที่เชื้อมัยโคแบคทีเรียที่ไม่ใช่วัณโรค (Non-tuberculous mycobacteria; NTM) มักพบเป็นการติดเชื้อฉวยโอกาส การจำแนกเชื้อสอง กลุ่มนี้มีความสำคัญต่อการวางแผนรักษาผู้ป่วย การตรวจด้วย real-time PCR เป็นวิธีที่ให้ผลรวดเร็ว มีความไวและความจำเพาะสูง และสามารถรองรับตัวอย่างจำนวนมาก งานวิจัยนี้ได้พัฒนาวิธีการตรวจเชื้อวัณโรค MTB/NTM แบบ multiplex real-time PCR โดยใช้ primer/probe สำหรับยีน IS6110 ที่จำเพาะต่อ MTC สามารถตรวจจับเชื้อมาตรฐาน MTB ได้ในความเข้มข้นต่ำสุด 0.12 copies/reaction และใช้ primer/probe สำหรับยีน 16S rRNA ซึ่งจำเพาะต่อกลุ่ม Mycobacterium species (PAN) ทดสอบกับเชื้อมาตรฐาน MTB และ NTM โดยให้ผลที่ 1.2 copies/reaction และ 0.12 CFU/reaction ตามลำดับ การประเมินวิธีการที่พัฒนาขึ้นนี้ไม่พบการเกิดปฏิกิริยาข้ามกลุ่ม เมื่อทดสอบกับเชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรคระบบทางเดินหายใจ ผลการทดสอบเปรียบเทียบกับวิธีเพาะเชื้อ (gold standard) ในตัวอย่างเสมหะ จำนวน 230 ตัวอย่าง ซึ่งมีผลการเพาะเชื้อเป็นบวกกับ MTB และ NTM จำนวน 90 และ 50 ตัวอย่าง ตามลำดับ พบว่าวิธีนี้มีค่าความไว ความจำเพาะ ค่าทำนายผลบวก และค่าทำนายผลลบ สำหรับ MTB ที่ร้อยละ 88.9, 100.0, 100.0 และ 93.3 และสำหรับ NTM ที่ร้อยละ 84.0, 98.3, 93.3 และ 95.7 ตามลำดับ วิธีที่พัฒนาสามารถนำไปใช้ตรวจวิเคราะห์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ มีความไวและความจำเพาะสูง ลดต้นทุนในการจัดซื้อน้ำยาสำเร็จรูปจากต่างประเทศ เพิ่มศักยภาพในการค้นหาผู้ติดเชื้อวัณโรค และส่งเสริมการยุติวัณโรคอย่างยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Global tuberculosis report 2022. [online]. 2022; [cited 2023 Dec 10]; [68 screens]. Available from: URL: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/363752/9789240061729-eng.pdf?sequence=1.
กองวัณโรค กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. แผนปฏิบัติการระดับชาติด้านการต่อต้านวัณโรคระยะที่ 2 (พ.ศ.2566-2570). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์; 2566.
Pennington KM, Vu A, Challener D, Rivera CG, Shweta FNU, Zeuli JD, et al. Approach to the diagnosis and treatment of non-tuberculous mycobacterial disease. J Clin Tuberc Other Mycobact Dis 2021; 24: 100244. (16 pages).
เพลินจันทร์ เชษฐ์โชติศักดิ์. การประชุมใหญ่วิชาการประจำปี ครั้งที่ 48 ภายใต้หัวข้อ Moving forward beyond a pandemic. Management of difficult-to-treat NTM infection. วันที่ 13–16 ตุลาคม 2565. กรุงเทพฯ: สมาคมโรคติดเชื้อแห่งประเทศไทย; 2565.
กองวัณโรค กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางการควบคุมวัณโรคประเทศไทย พ.ศ.2564 National tuberculosis control program guidelines, Thailand, 2021. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์; 2564.
กองวัณโรค กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางบริหารจัดการและการปฏิบัติทางห้องปฏิบัติการด้านวัณโรค Management and practice guideline for tuberculosis laboratory. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์; 2562.
Kim JU, Cha CH, An HK. Direct identification of mycobacteria from clinical specimen by multiplex real-time PCR. J Appl Microbiol 2015; 118: 1498-1506.
Rocchetti TT, Silbert S, Gostnell A, Kubasek C, Widen R. Validation of a multiplex real-time PCR assay for detection of Mycobacterium spp., Mycobacterium tuberculosis complex, and Mycobacterium avium complex directly from clinical samples by use of the BD max open system. J Clin Microbiol 2016; 54(6): 1644-7.
Singh HB, Singh P, Jadaun GP, Srivastava K, Sharma VD, Chauhan DS, et al. Simultaneous use of two PCR systems targeting IS6110 and MPB6 4 for confirmation of diagnosis of tuberculous lymphadenitis. J Commun Dis 2006; 38(3): 274-9.
Boddicker JD, Rota PA, Kreman T, Wangeman A, Lowe L, Hummel KB, et al. Real-time reverse transcription-PCR assay for detection of mumps virus RNA in clinical specimens. J Clin Microbiol 2007; 45(9): 2902–8.
กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. หลักเกณฑ์การคัดเลือกและประเมินชุดทดสอบและน้ำยาทางห้องปฏิบัติการด้านวิทยาศาสตร์การแพทย์. [ออนไลน์]. 2561; [สืบค้น 15 ม.ค. 2566]; [14 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL:https://www.plandmsc.com/images/Download/DMSc2018/หลักเกณฑ์การประเมินชุดทดสอบและน้ำยาฉบับอนุมัติ12_มย_2561.pdf.
Choi Y, Hong SR, Jeon BY, Wang HY, Lee GS, Cho SN, et al. Conventional and real-time PCR targeting 16S ribosomal RNA for the detection of Mycobacterium tuberculosis complex. Int J Tuberc Lung Dis 2015; 19(9): 1102-8.
Turenne CY, Tschetter L, Wolfe J, Kabani A. Necessity of quality-controlled 16S rRNA gene sequence databases: identifying nontuberculous Mycobacterium species. J Clin Microbiol 2001; 39(10): 3637-48.
Standish I, Leis E, Schmitz N, Credico J, Erickson S, Bailey J, et al. Optimizing, validating, and field testing a multiplex qPCR for the detection of amphibian pathogens. Dis Aquat Organ 2018; 129(1): 1-13.
Pecoraro S, Berben G, Burns M, Corbisier P, De GM, De LM, et al. Overview and recommendations for the application of digital PCR. [online]. 2019; [cited 2024 Oct 31]; [60 screens]. Available from: URL: https://gmo-crl.jrc.ec.europa.eu/doc/WG-dPCR-Report.pdf.
Bio-rad Laboratories. Introduction to digital PCR. [online]. 2024; [cited 2024 Oct 31]; [1 screen]. Available from: URL: https://www.bio-rad.com/en-th/life-science/learning-center/introductionto-digital-pcr?ID=MDV300E8Z.
Lee S, Hwang KA, Ahn JH, Nam JH. Evaluation of EZplex MTBC/NTM Real-Time PCR kit: diagnostic accuracy and efficacy in vaccination. Clin Exp Vaccine Res 2018; 7(2): 111–8.
Shin S, Yoo IY, Shim HJ, Kang OK, Jhun BW, Koh WJ, et al. Diagnostic performance of the GENEDIA MTB/NTM Detection Kit for detecting Mycobacterium tuberculosis and nontuberculous mycobacteria with sputum specimens. Ann Lab Med 2020; 40(2): 169–73.
Seegene Inc. AnyplexTM MTB/NTM Real-time Detection (V2.0). [online]. 2021; [cited 2024 Oct 31]; [55 screens]. Available from: URL: https://medista.cz/docs/Molekul%C3%A1rn%C3%AD%20diagnostika/Manu%C3%A1ly/MTB/Anyplex%20MTB_NTM_Detection/Anyplex%20MTB_NTM%20Real-time%20Detection%20(v2.0)_TB7200X_IFU_ENG.pdf.
สมศักดิ์ สินธุอุไร, กัญณภัทร เกษรสุคนธ์, ปัทมา กล่อมพร, ธนกร โพธิ์วงศ์, รัชณีพร คำมินทร์, สุวรรณี กีรติวาสี. การตรวจวินิจฉัยและการทดสอบความไวต่อยาของเชื้อวัณโรคด้วยชุดน้ำยาสำเร็จรูป AnyplexTM Real-time PCR เปรียบเทียบกับวิธีมาตรฐานการเพาะเลี้ยงเชื้อ. ว เทคนิคการแพทย์เชียงใหม่ 2559; 49(2): 218-26.
สิทธิพจน์ ผลิตกุศลธัช, สุมาลี สังฆพร. ศึกษาประสิทธิภาพการตรวจด้วยวิธี Real-time PCR เทียบกับวิธีมาตรฐาน เพื่อตรวจวินิจฉัยเชื้อวัณโรคและวัณโรคดื้อยา ที่โรงพยาบาลนครปฐม. ว หัวหินสุขใจไกลกังวล 2562; 4(3): 50-9.
นิรชา ทิมมี. เปรียบเทียบประสิทธิผลของการตรวจวินิจฉัยวัณโรคด้วยวิธี AFB และ LAMP ในการตรวจคัดกรองผู้ป่วยวัณโรค โรงพยาบาลศรีสังวรสุโขทัย. ว นวัตกรรมทางการแพทย์และการวิจัยสาธารณสุข 2566; 1-17.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2024 วารสารกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
