การทดสอบความใช้ได้ของวิธีตรวจเอกลักษณ์สารกลุ่มไพรีทรอยด์ในผลิตภัณฑ์ยาจุดกันยุงด้วยเทคนิค GC-MS เพื่อตรวจเอกลักษณ์สารกลุ่มไพรีทรอยด์ในผลิตภัณฑ์ระหว่างปี พ.ศ. 2561–2566: การทดสอบความใช้ได้ของวิธีตรวจเอกลักษณ์สารกลุ่มไพรีทรอยด์ในผลิตภัณฑ์ยาจุดกันยุง

หฤทัย แสงจรัสวิชัย; วงเดือน นาคนิยม; เมนะกา วิวน; ละเวง นิลมณี

ผู้แต่ง

หฤทัย แสงจรัสวิชัย สำนักเครื่องสำอางและวัตถุอันตราย กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
วงเดือน นาคนิยม สำนักเครื่องสำอางและวัตถุอันตราย กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
เมนะกา วิวน สำนักเครื่องสำอางและวัตถุอันตราย กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
ละเวง นิลมณี สำนักเครื่องสำอางและวัตถุอันตราย กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์

คำสำคัญ:

ตรวจเอกลักษณ์ไพรีทรอยด์, GC-MS, ผลิตภัณฑ์ยาจุดกันยุง

บทคัดย่อ

สารสังเคราะห์กลุ่มไพรีทรอยด์เป็นวัตถุอันตรายชนิดที่ 3 ตามพระราชบัญญัติวัตถุอันตราย พ.ศ. 2535 มีพิษต่ำต่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม นิยมใช้เป็นสารสำคัญในผลิตภัณฑ์ยาจุดกันยุง ปัจจุบันผู้ผลิตมีการใช้สารสังเคราะห์กลุ่มไพรีทรอยด์ชนิดใหม่ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการออกฤทธิ์ไล่และทำให้ยุงหงายท้องแต่ไม่แสดงชื่อสารสำคัญบนฉลาก การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ในการทดสอบความใช้ได้ของวิธีการตรวจเอกลักษณ์สารกลุ่มไพรีทรอยด์ในผลิตภัณฑ์ยาจุดกันยุงด้วยเทคนิค GC-MS จำนวน 7 ชนิด ได้แก่ transfluthrin, heptafluthrin, metofluthrin, dimefluthrin, esbiothrin, prallethrin และ meperfluthrin ใช้เวลาในการวิเคราะห์ 10 นาที โดยใช้คอลัมน์ 5% phenyl-methylpolysiloxane ที่อุณหภูมิเริ่มต้น 200ºC (7 min) จากนั้นเพิ่มอุณหภูมิด้วยอัตรา 120ºC/min จนถึง 280ºC (3 min) flow rate 0.8 mL/min ผลการทดสอบความใช้ได้ของวิธีของสารทั้ง 7 ชนิด พบว่าให้ค่าการแยกระหว่างพีคของสารเท่ากับ 0.45, 6.01, 3.11, 0.59, 0.83 และ 3.26 ตามลำดับ และค่ามวลต่อประจุเท่ากับ 91/127/163/165, 145/163/176/177, 67/109/176/177, 81/123/176/177, 79/107/123/136, 77/81/105/123 และ 91/163/165/176 ตามลำดับ ขีดจำกัดของการตรวจพบเชิงคุณภาพ เท่ากับ 0.001%w/w และผลการตรวจเอกลักษณ์ตัวอย่างยาจุดกันยุงระหว่างปี พ.ศ. 2561–2566 จำนวน 279 ตัวอย่าง พบผลิตภัณฑ์ยาจุดกันยุงฉลากภาษาไทยตรวจพบชนิดสารสำคัญมากกว่าฉลากระบุ จำนวน 47 ตัวอย่าง (17%) ดังนั้นวิธีที่พัฒนานี้จึงมีความเหมาะสม รวดเร็ว ความจำเพาะสูง และขีดจำกัดของการตรวจพบสารในปริมาณที่ต่ำ สามารถนำวิธีไปใช้ประโยชน์ในงานบริการตรวจวิเคราะห์เอกลักษณ์ผลิตภัณฑ์ดังกล่าวได้

References

Li S, Hao Z, Shen H, Wang F, Xie Z, Shen B, et al. Characteristics comparison of gaseous and particle-phase VOCs released by smoldering mosquito coils and their health risks. Atmos Pollut Res 2023; 14(8): 101811.

Department of Neglected Tropical Diseases. Pesticides and their application for the control of vectors and pests of public health importance. 6th ed. Geneva: World Health Organization; 2006.

Ahamad A, Kumar J. Pyrethroid pesticides: an overview on classification, toxicological assessment and monitoring. J Hazard Mater Adv 2023; 10: 100284. (15 pages).

พรรณเกษม แผ่พร, สุนัยนา สท้านไตรภพ, พรอนงค์ ทัศนัย, สุนิสา อ่อนคง. การเปรียบเทียบประสิทธิผลผลิตภัณฑ์ยาจุดกันยุงเพื่อการเลือกใช้อย่างเหมาะสมในการป้องกันยุงกัด. ว วิชาการสาธารณสุข 2562; 28(1): S188-94.

Yang X, Zhou Y, Sun Y, Liu J, Jiang D. Multiple insecticide resistance and associated mechanisms to volatile pyrethroid in an Aedes albopictus population in southern China. Pestic Biochem Physiol 2021; 174: 104823. (6 pages).

Mori T, Tanaka Y, Uekawa T, Oshita J, Yamada M, Shono Y, et al. Momfluorothrin: a new pyrethroid insecticide. Jpn J Environ Entomol Zool 2017; 28(2): 87-90.

Yan H, Qiao F, Tian M, Row KH. Simultaneous determination of nine pyrethroids in indoor insecticide products by capillary gas chromatography. J Pharm Biomed Anal 2010; 51: 774-7.

Vivon M, Surihachan W. Development method for determination of transfluthrin in insecticide products by GC. CIPAC poster. [online]. 2019; [1 screen]. Available from: URL: https://www.cipac.org/images/pdf/2019/Posters/Poster%20CIPAC%202019_Thailand.pdf.

Sakaue S, Doi T, Doi T. Determination pf allethrin and other pesticides in mosquito coils by the shaking extraction method. Agric Biol Chem 1985; 49(4): 921-4.

ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ฉลากของวัตถุอันตรายที่สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยารับผิดชอบ (พ.ศ. 2558). ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 132 ตอน พิเศษ 219 ง (วันที่ 15 กันยายน 2558).

ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง กำหนดเกณฑ์ค่าคลาดเคลื่อนจากปริมาณที่กำหนดไว้ของสารสำคัญในวัตถุอันตรายที่สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยารับผิดชอบ (พ.ศ. 2555). ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 129 ตอนพิเศษ 107 ง (วันที่ 6 กรกฎาคม 2555).

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. อย. ลุยร่วม บก.ปคบ.จับใหญ่ “ยาจุดกันยุง” ปลอม พบสารอันตรายของกลางเพียบ. [ออนไลน์]. 2557; [สืบค้น 26 พฤษภาคม 2557]; [3 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL: https://db.oryor.com/databank/k2/pdfs/7805.pdf.

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. อย. เตือนระวังยาจุดกันยุงและธูปหอมไล่ยุงผิดกฎหมายผสมสารเมเพอร์ฟลูทริน เสี่ยงอันตราย. [ออนไลน์]. 2560;[สืบค้น 8 มิถุนายน 2560]; [2 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL: https://images.app.goo.gl/wB5JSagMwHTEdUbA8.

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. ด่วน อย.เพิกถอนทะเบียนและใบอนุญาต ผลิตภัณฑ์ยาจุดกันยุงเรนเจอร์สเก้าท์ และอาทพลัส ยาจุดกันยุง 1 แล้ว.[ออนไลน์]. 2561; [สืบค้น 26 กันยายน 2561]; [1 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL: https://oryor.com/media/newsUpdate/media_news/1371?ref=search.

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. อย. ร่วม ตำรวจสอบสวนกลาง (CIB) ทลายโรงงานผลิตยาจุดกันยุงเถื่อน และจุดกระจายสินค้า 3 จังหวัด ที่มีสารเคมีอันตรายกว่า 227,000 กล่อง มูลค่ากว่า 4,540,000 บาท. [ออนไลน์]. 2566; [สืบค้น 22 กันยายน 2566]; [3 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL: https://www.fda.moph.go.th/news/ยาจุดกันยุง.

Dobrat W, Martijn A, editors. CIPAC handbook F analysis of technical and formulated pesticides. England: Collaborative International Pesticides Analytical Council; 2007. p. 404-406.

Dobrat W, Martijn A, editors. CIPAC handbook L analysis of technical and formulated pesticides. England: Collaborative International Pesticides Analytical Council; 2006. p. 17-22.

Dobrat W, Martijn A, editors. CIPAC handbook F analysis of technical and formulated pesticides. England: Collaborative International Pesticides Analytical Council; 2007. p. 21.

ทิพวรรณ นิ่งน้อย. แนวปฏิบัติการทดสอบความถูกต้องของวิธีวิเคราะห์ทางเคมีโดยห้องปฏิบัติการเดียว. นนทบุรี: กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข; 2549.

Chin AC, Chen CD, Low VL, Lee HL, Azidah AA, Lau KW, et al. Comparative efficacy of commercial mosquito coils against Aedes aegypti (Diptera: Culicidae) in Malaysia: A Nationwide Report. J Econ Entomol 2017; 110(5): 2247-51.

Mori T, Sugano M, Kubota S, Shono Y. Dimefluthrin: a new pyrethroid insecticide and innovative mosquito control agent. Jpn J Environ Entomol Zool 2014; 25(2): 81-3.

Kudom AA. Entomological surveillance to assess potential outbreak of Aedes-borne arboviruses and insecticide resistance status of Aedes aegypti from Cape Coast, Ghana. Acta Trop 2020; 202: 105257. (8 pages).