การพัฒนารูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุสมผล สำหรับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล อำเภอศรีเมืองใหม่ จังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุสมผล สำหรับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) อำเภอศรีเมืองใหม่ จังหวัดอุบลราชธานี กลุ่มตัวอย่างคือประชาชน จำนวน 382 คน  กลุ่มเป้าหมายในการพัฒนารูปแบบคือ บุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข จำนวน  40 คน โดยเลือกแบบเจาะจง กลุ่มตัวอย่างในการประเมินผลรูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุสมผล คือผู้รับบริการ จำนวน  45 คน เก็บข้อมูลระหว่างเดือน มิถุนายน 2566 ถึง กันยายน 2566 โดยใช้แบบบันทึกการสนทนากลุ่มแบบทดสอบความรู้เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะ มีค่า KR-20 เท่ากับ .82 และแบบสอบถามพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะ มีค่าความเชื่อมั่น เท่ากับ .82 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา Paired Samples T- test และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า 1. รูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุสมผล ประกอบด้วย 6 กิจกรรมคือ 1) พัฒนาศักยภาพบุคลากร รพ.สต. ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล 2) สร้างการรับรู้แก่ประชาชน 3) สร้างเครือข่ายการส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุสมผลในชุมชน 4) พัฒนาศักยภาพเครือข่ายการส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุสมผลในชุมชน 5) จัดเวทีเสวนาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุขการในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล ในสถานพยาบาล และ 6) กระตุ้นเตือนโดยโทรศัพท์ 2. ผลการประเมินรูปแบบการส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุสมผลสำหรับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล อำเภอศรีเมืองใหม่ พบว่าหลังการพัฒนารูปแบบฯ จำนวน รพ.สต. ที่มีอัตราการใช้ยาในโรคอุจจาระร่วงเฉียบพลัน ≤ร้อยละ 20 เพิ่มขึ้นเป็น 13  แห่ง คิดเป็นร้อยละ 76.47 และอัตราการใช้ยาในโรคติดเชื้อทางระบบทางเดินหายใจ ≤ร้อยละ 20 เพิ่มขึ้นเป็นจำนวน 2 แห่ง คิดเป็นร้อยละ 11.78 หลังการพัฒนารูปแบบฯ พบว่า กลุ่มตัวอย่างมีความรู้ และพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุสมผลดีขึ้นกว่าก่อนการพัฒนารูปแบบฯ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p value<.001)