การพัฒนารูปแบบการส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยโดยใช้กลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ อำเภอหว้านใหญ่ จังหวัดมุกดาหาร

บทคัดย่อ

การวิจัยและพัฒนานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อเฝ้าระวังพัฒนาการเด็กปฐมวัยโดยใช้กลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ อำเภอหว้านใหญ่ จังหวัดมุกดาหาร แบ่งการศึกษาเป็น 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 ศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพัฒนาการเด็กปฐมวัย กลุ่มตัวอย่างคือ พ่อ แม่ ผู้ปกครองหรือผู้ดูแลเด็กเล็กอายุ 0-5 ปี จำนวน 220 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ปัจจัยทำนายพัฒนาการเด็กปฐมวัยแบบพหุโดยใช้การวิเคราะห์ Multiple logistic regression ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบการเฝ้าระวังพัฒนาการเด็กปฐมวัยโดยใช้กลไกคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ (พชอ.) ผ่านกระบวนการจัดการคุณภาพ (PAOR) กลุ่มตัวอย่างคือผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย จำนวน 75 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ระยะที่ 3 ศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบที่พัฒนาขึ้นระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบกลุ่มละ 30 คู่ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ Independent, Paired sample t-test
ผลการวิจัยพบว่าปัจจัยที่ส่งผลต่อพัฒนาการเด็กปฐมวัย ได้แก่ ความรู้ของผู้ปกครอง การรับรู้ความรุนแรงของเด็กที่มีพัฒนาการช้า การมีส่วนร่วมของชุมชน แรงสนับสนุนทางสังคมและพฤติกรรมการดูแลเด็กในครอบครัว โดยมีอำนาจทำนายที่ร้อยละ 75.7 รูปแบบการเฝ้าระวังพัฒนาการเด็กปฐมวัยโดยใช้กลไกคณะกรรมการ พชอ. คือ 2S2CBMI-WANYAI Model ประกอบด้วย 1) การกำหนดโครงสร้างและกำหนดนโยบาย 2) ระบบคัดกรองที่ครอบคลุม 3) การสื่อสารประชาสัมพันธ์ที่มีประสิทธิภาพ 4) การออกแบบสิ่งแวดล้อมที่สนับสนุนการกระตุ้นพัฒนาการ 5) สร้างความตระหนักและความผูกพันของประชาชนในองค์กร 6) การติดตามและประเมินผลอย่างต่อเนื่อง และ 7) การปรับเปลี่ยนและพัฒนากระบวนการให้ทันสมัยและล้อตามบริบทของพื้นที่ การประเมินประสิทธิผลของรูปแบบพบว่าหลังการทดลองกลุ่มทดลองมีระดับความรู้ ความเชื่อในสมรรถนะแห่งตน แรงสนับสนุนทางสังคม การมีส่วนร่วมในการเฝ้าระวังพัฒนาการเด็ก พฤติกรรมการดูแลเด็กของพ่อแม่หรือผู้ดูแลเด็กในครอบครัว สูงกว่าก่อนทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (p value<.001) รูปแบบที่พัฒนาขึ้นสามารถเพิ่มศักยภาพของพ่อแม่ และประชาชนในการเฝ้าระวังพัฒนาการเด็กปฐมวัยโดยใช้กลไกคณะกรรมการ พชอ. อำเภอหว้านใหญ่ ได้ตรงตามวัตถุประสงค์