ผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมดูแลตนเองของกลุ่มเสี่ยงติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับของประชาชนตำบลห้วยไผ่ อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมดูแลตนเองของกลุ่มเสี่ยงติดเชื้อพยาธิใบไม้ในตับ กลุ่มตัวอย่างคือผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ จำนวน 96 คน แบ่งเป็น กลุ่มทดลองจำนวน 48 คน จากตำบลห้วยไผ่ และกลุ่มเปรียบเทียบ จำนวน 48 คน จากตำบลหนองผือน้อย โปรแกรมนี้พัฒนาขึ้นโดยบูรณาการทฤษฎีแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ ร่วมกับกิจกรรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดูแลตนเองของกลุ่มเสี่ยงติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ ตำบลห้วยไผ่ อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถาม ระหว่างเดือน ธันวาคม 2567 ถึง มีนาคม 2568 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติ paired Sample t-test ทดสอบความแตกต่างคะแนนความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับเมื่อควบคุมอิทธิพลด้วยสถิติ ANCOVA ผลการวิจัยพบว่า ภายหลังการทดลอง กลุ่มทดลองมีความรู้เกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับ มากกว่าก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.001 Mean diff=2.062, 95% CI=1.247, 2.88) คะแนนเฉลี่ยทัศนคติเกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับ มากกว่าก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ p<.001  (Mean diff=5.77, 95% CI=-4.21, 7.22) และคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับมากกว่าก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ p<.001 (Mean diff=3.41, 95% CI=2.09, 4.73) ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่าโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมดูแลตนเองของกลุ่มเสี่ยงติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับของประชาชนตำบลห้วยไผ่ มีประสิทธิผลตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ สามารถนำไปใช้กับพื้นที่เสี่ยงอื่นๆ ที่มีพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบเพื่อยกระดับความรู้ ปรับเปลี่ยนทัศนคติ และลดพฤติกรรมเสี่ยงอันจะนำไปสู่การป้องกันและลดอุบัติการณ์ของโรคพยาธิใบไม้ในตับ ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของโรคมะเร็งท่อน้ำดีได้