การเคี้ยวหมากกับสุขภาพช่องปาก: กรณีศึกษา อำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงคุณภาพครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาบริบท วัฒนธรรม ความเชื่อ เกี่ยวกับการเคี้ยวหมาก 2) ศึกษาความหมายของการ เคี้ยวหมาก 3) ศึกษาพฤติกรรมการเคี้ยวหมากและ 4) ศึกษาการรับรู้ถึงผลของการเคี้ยวหมากต่อสภาวะสุขภาพในช่องปาก ในอําเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์ เก็บข้อมูล โดยสัมภาษณ์เชิงลึก สังเกต และการศึกษาจากเอกสาร ผู้ให้ข้อมูล ประกอบด้วย ผู้เคี้ยวหมาก ผู้เคยเคี้ยวหมาก คนในครอบครัวหรือ ผู้ดูแล ผู้นําชุมชน ผู้สูงอายุ คนขายหมาก บุคลากรสาธารณสุข อาสาสมัครสาธารณสุข รวม จํานวนทั้งหมด 73 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธี วิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis) พบว่า วัฒนธรรมการเคี้ยวหมากในอําเภอนางรอง มีการเคี้ยวหมากตั้งแต่สมัยโบราณ วัยกลางคน จนถึงผู้สูงอายุ อายุ 50-90 ปี อายุน้อยที่สุด 27 ปี ผู้หญิงมีการเคี้ยวหมากมากกว่าผู้ชาย พฤติกรรมการเคี้ยวหมาก วันละ 3-4 คํา ต่อวัน มากที่สุด 20 คํา เวลาที่เคี้ยวตื่นนอน,หลังอาหารเช้า-เย็น ก่อนเข้านอน เวลาพักผ่อน ความหมายเชิงสัญลักษณ์ของหมากเป็นสื่อกลางในการพบปะสังสรรค์ ต้อนรับแขก นํามาประกอบในพิธีกรรมต่าง ๆ ความเชื่อด้านสุขภาพทําให้ไม่มีกลิ่นปาก สดชื่น ไม่เครียด ไม่ง่วงนอน ป้องกันการคลื่นไส้อาเจียน การแสดงความรักของหนุ่มสาวแสดงเศรษ ฐานะของผู้ที่เคี้ยวหมาก ด้านแฟชั่นความงามที่นิยมฟันคําในผู้สูงอายุ ส่วนการรับรู้สุขภาพช่องปากภายหลังเคี้ยวหมากมีทั้งรับรู้ว่าสุขภาพช่อง ปากของตนเองดีขึ้นและรับรู้ถึงอันตรายที่ส่งผลต่อสุขภาพช่องปาก อย่างไรก็ตามผู้เลี้ยวหมาก ไม่สามารถเลิกได้