ความสัมพันธ์ระหว่างความชุกชุมและชนิดของลูกน้ำยุงกับปัจจัยสิ่งแวดล้อมของพื้นที่รอบโรงไฟฟ้าจะนะ จังหวัดสงขลา ในปี พ.ศ. 2563
ชนิดและความชุกชุมลูกน้ำยุงรอบโรงไฟฟ้าจะนะ
คำสำคัญ:
ยุง, ความชุกชุม, โรคติดต่อนำโดยยุง, ปัจจัยสิ่งแวดล้อม, โรงไฟฟ้าจะนะบทคัดย่อ
การศึกษาชนิดความชุกชุมและการแพร่กระจายของยุงกับปัจจัยสิ่งแวดล้อมพื้นที่รอบโรงไฟฟ้า มีความสำคัญในการเป็นข้อมูลพื้นฐานและองค์ความรู้นำไปสู่แนวทางการเฝ้าระวังป้องกันโรคติดต่อนำโดยยุง การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างชนิด ความชุกชุมลูกน้ำยุง และปัจจัยสิ่งแวดล้อมบริเวณรอบโรงไฟฟ้าจะนะ คณะผู้วิจัยได้สำรวจแหล่งเพาะพันธุ์และเก็บตัวอย่างลูกน้ำยุงเพื่อจำแนกชนิดจากบริเวณพื้นที่รอบโรงไฟฟ้าจะนะ อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลาพบลูกน้ำและตัวโม่งยุง 5 ชนิด ในภาชนะน้ำขัง ได้แก่ ลูกน้ำยุงลายบ้าน (Aedes aegypti) มีความชุกชุมสูงสุดร้อยละ 71.42 รองลงมาเป็นยุงลายสวน (Ae.albopictus) ร้อยละ 26.58 ยุงแม่ไก่ (Armigeres sp.) ร้อยละ 1.43 ยุงรำคาญ (Culex quinquefasciatus) ร้อยละ 0.43 และยุงยักษ์ (Toxorhynchites sp.) ร้อยละ 0.14 ตามลำดับ ผลการวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติ พบว่าฤดูกาลระบาด ชนิดและขนาดภาชนะ บริเวณที่พบ อุณหภูมิน้ำ ความชื้นสัมพัทธ์ และปริมาณน้ำฝน มีความสัมพันธ์กับชนิดและความชุกชุมลูกน้ำยุงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) ส่วนระยะห่างจากโรงไฟฟ้า ค่าความเป็นกรด-ด่าง ของน้ำ อุณหภูมิอากาศ และทิศทางลมไม่มีผลต่อความชุกชุมลูกน้ำยุง จากผลการศึกษาดังกล่าวสามารถเป็นข้อมูลและแนวทางในการศึกษาปัจจัยสิ่งแวดล้อมต่อความชุกชุมและการแพร่กระจายของยุงในพื้นที่รอบโรงไฟฟ้าอื่น ๆ ต่อไป
References
Agrawal KK, Jain S, Jain AK, Dahiya S. Assessment of greenhouse gas emissions from coal and natural gas thermal power plants using life cycle approach. Int J Environ Sci Technol 2014; 11(4): 1157-64.
Zagoršeková N. The environmental impact of power plants in Slovakia. In: Conference proceedings of the 2nd International Scientific Conference ITEMA 2018; 2018 Nov 8; Graz, Austria. Belgrade: All in One Print Center; 2018. p. 1091-1096.
Public Service Commission of Wisconsin. Environmental impacts of power plants. [online]. [cited 2022 Jan 10]; [20 screens]. Available from: URL: https://psc.wi.gov/Documents/Brochures/Enviromental%20Impacts%20of%20PP.pdf.
สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. รายงานแห่งชาติ ฉบับที่ 3 (ฉบับประชาชน). [ออนไลน์]. 2562; [สืบค้น 15 ม.ค. 2565]; [16 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL: https://climate.onep.go.th/wp-content/uploads/2020/02/UNDP_Booklet_310120.pdf.
Phanitchat T, Apiwathnasorn C, SumroiphonS, Samung Y, Naksathit A, Thawornkuno C, et al. The influence of temperature on the developmental rate and survival of Aedes albopictus in Thailand. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2017; 48: 799-808.
Deichstetter P. The effect of climate change on mosquito-borne diseases. Am Biol Teach 2017; 79(3): 169-73.
Rêgo FD, de Oliveira MA, Carvalho GM, Andrade Filho JD. Biodiversity of hematophagous diptera (Culicidae and Psychodidae) in a small hydroelectric power station and surrounding area in the state of Minas Gerais, Brazil. J Med Entomol 2020; 57: 312-7.
Apiwathnasorn C. Climate change and mosquito vectors. J Trop Med Parasitol 2012; 35: 78-85.
Zeilhofer P, dos Santos ES, Ribeiro AL, Miyazaki RD, dos Santos MA. Habitat suitability mapping of Anopheles darlingi in the surroundings of the Manso hydropower plant reservoir, Mato Grosso, Central Brazil. Int J Health Geogr 2007; 6: 7. (14 pages).
Ha TV, Kim W, Nguyen-Tien T, Lindahl J, Nguyen-Viet H, Thi NQ, et al. Spatial distribution of Culex mosquito abundance and associated risk factors in Hanoi, Vietnam. PLoS Negl Trop Dis 2021; 15(6): e0009497. (13 pages).
Lam-Phua SG, Yeo H, Lee RM, Chong CS, Png AB, Foo SY, et al. Mosquitoes (Diptera: Culicidae) of Singapore: updated checklist and new records. J Med Entomol 2019; 56: 103-19.
Bai L, Morton LC, Liu Q. Climate change and mosquito-borne diseases in China: a review. Global Health 2013; 9: 10. (22 pages).
Barata RA, Ursine RL, Nunes FP, Morais DH, Araújo HS. Synanthropy of mosquitoes and sand flies near the Aimorés hydroelectric power plant, Brazil. J Vector Ecol 2012; 37(2):397-401.
Kulkarni MA, Duguay C, Ost K. Charting the evidence for climate change impacts on the global spread of malaria and dengue and adaptive responses: a scoping review of reviews. Global Health 2022; 18: 1. (18 pages).
สำนักโรคติดต่อนำโดยแมลง กรมควบคุมโรค. รายงานพยากรณ์โรคไข้เลือดออก ปี 2562. [ออนไลน์]. 2562; [สืบค้น 15 ส.ค. 2565]: [53 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL: https://ddc.moph.go.th/uploads/publish/1026720200625043825.pdf.
สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค. รายงานโรคในระบบเฝ้าระวัง 506. [ออนไลน์]. 2561; [สืบค้น 10 ม.ค. 2564]: [1 หน้า ]. เข้าถึงได้ที่: URL: http://doe.moph.go.th/surdata/506wk/y61/d84_4861.pdf.
สำนักโรคติดต่อนำโดยแมลง กรมควบคุมโรค. รายงานพยากรณ์โรคไข้เลือดออก ปี 2561. [ออนไลน์]. 2561; [สืบค้น 15 ส.ค. 2565]: [41 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL: https://ddc.moph.go.th/uploads/publish/1026620200625043737.pdf.
การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย. รายงานผลการปฏิบัติตามมาตรการป้องกันและแก้ไขผลกระทบสิ่งแวดล้อมและมาตรการติดตามตรวจสอบผลกระทบสิ่งแวดล้อมโรงไฟฟ้าจะนะ. [ออนไลน์]. 2565; [สืบค้น 20 ต.ค. 2565]: [5 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL: https://www.egat.co.th/home/wpcontent/uploads/2022/09/CHN_2565_1.pdf.
สิรินิมิตร วังสุนทร, ชลิดา เหนี่ยวบุบผา, บุษบา อิศรางกูร ณ อยุธยา, สาธิต วิเศษนันท์. รายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม โครงการโรงไฟฟ้าสงขลา อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา. กรุงเทพฯ: ทีม คอนซัลดิ้ง เอ็นจิเนียริ่ง แอนด์ แมเนจเมนท์ จำกัด; 2548.
ศูนย์ควบคุมโรคติดต่อนำโดยแมลงที่ 12.2 สงขลา. เอกสารแผนการปฏิบัติงานควบคุมไข้มาลาเรีย ปีงบประมาณ 2566. สงขลา: สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 12 สงขลา; 2566.
กองโรคติดต่อนำโดยแมลง กรมควบคุมโรค. แนวทางการดำเนินงานเฝ้าระวัง ป้องกัน ควบคุมโรคติดต่อนำโดยยุงลาย สำหรับเจ้าหน้าที่สาธารณสุข พ.ศ. 2564 [ออนไลน์]. 2564. [สืบค้น 14 พ.ย. 2565]. เข้าถึงได้ที่: URL: https://online.fliphtml5.com/bcbgj/nfvi/#p=1 (in Thai).
กองโรคติดต่อนำโดยแมลง กรมควบคุมโรค. แนวทางและมาตรฐานการสำรวจลูกน้ำยุงลายเพื่อการเฝ้าระวังโรคติดต่อนำโดยยุงลาย. [ออนไลน์]. 2562; [สืบค้น 10 พ.ค. 2566]; [11 หน้า]. เข้าถึงได้จาก: URL:https://ddc.moph.go.th/uploads/ckeditor2/lavaservay_manual.pdf.
จิตติ จันทร์แสง. การสำรวจยุงลายพาหะโรคไข้เลือดออกและการวิเคราะห์ด้านสถิต. ใน: อุษาวดี ถาวระ, บรรณาธิการ. ชีววิทยา นิเวศวิทยา และการควบคุมยุงในประเทศไทย. นนทบุรี: สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์สาธารณสุข; 2544. หน้า 44–59.
Rattanarithikul R, Harrison BA, Panthusiri P,Coleman RE. Illustrated keys to the mosquitoesof Thailand I. Background; geographic distribution; lists of genera, subgenera, and species; and a key to the genera. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2005; 36(Suppl 1):1-80.
Chareonviriyaphap T, Akratanakul P, Nettanomsak S, Huntamai S. Larval habitats and distribution patterns of Aedes aegypti (Linnaeus) and Aedes albopictus (Skuse), in Thailand. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2003; 34(3): 529-35.
Surasiang T, Chumkiew S, Martviset P, Chantree P, Jamklang M. Mosquito larva distribution and natural Wolbachia infection in campus areas of Nakhon Ratchasima, Thailand. Asian Pac J Trop Biomed 2022; 15(7): 314–21.
Li Y, Kamara F, Zhou G, Puthiyakunnon S, Li C, Liu Y, et al. Urbanization increases Aedes albopictus larval habitats and accelerates mosquito development and survivorship. PLoS Negl Trop Dis 2014; 8(11): e3301. (12 pages).
Ngingo BL, Mboera LEG, Chengula A, Machelle I, Makange MR, Msolla M, et al. Aedes aegypti abundance, larval indices and risk for dengue virus transmission in Kinondoni district, Tanzania. Trop Med Health 2022; 50: 1. (8 pages).
Joseph AO, Adepeju SO, Omosalewa OB. Distribution, abundance and diversity of mosquitoes in Akure, Ondo State, Nigeria. J Parasitol Vector Biol 2013; 5(10): 132-6.
Polwiang S. The time series seasonal patterns of dengue fever and associated weather variables in Bangkok (2003-2017). BMC Infect Dis 2020; 20: 208. (10 pages).
Ouédraogo WM, Toé KH, Sombié A, Viana M, Bougouma C, Sanon A, et al. Impact of physicochemical parameters of Aedes aegypti breeding habitats on mosquito productivity and the size of emerged adult mosquitoes in Ouagadougou City, Burkina Faso. Parasit Vectors 2022; 15: 478. (13 pages).
Wee LK, Weng SN, Raduan N, Wah SK, Ming WH, Shi CH, et al. Relationship between rainfall and Aedes larval population at two insular sites in Pulau Ketam, Selangor, Malaysia. Southeast Asian J Trop Med Public Health 2013; 44(2): 157-66.
Soh S, Aik J. The abundance of Culex mosquito vectors for West Nile Virus and other flaviviruses: a time-series analysis of rainfall and temperature dependence in Singapore. Sci Total Environ 2021; 754: 142420. (9 pages).
Jemal Y, Al-Thukair AA. Combining GIS application and climatic factors for mosquito control in Eastern Province, Saudi Arabia. Saudi J Biol Sci 2018; 25(8): 1593-602.
Al-Thukair A, Jemal Y, Nzila A. Influence of climatic factors on the abundance and profusion of mosquitoes in Eastern Province, Saudi Arabia. In: Puerta-Guardo H, Manrique-Saide P, editors. Mosquito research - recent advances in pathogen interactions, immunity, and vector control strategies. London: IntechOpen; 2023. p. 83-99.
Tian HY, Bi P, Cazelles B, Zhou S, Huang SQ, Yang J, et al. How environmental conditions impact mosquito ecology and Japanese encephalitis: an eco-epidemiological approach. Environ Int 2015; 79: 17-24.
Farjana T, Tuno N, Higa Y. Effects of temperature and diet on development and interspecies competition in Aedes aegypti and Aedes albopictus. Med Vet Entomol 2012; 26(2): 210-7.
Tun-Lin W, Burkot TR, Kay BH. Effects of temperature and larval diet on development rates and survival of the dengue vector Aedes aegypti in north Queensland, Australia. Med Vet Entomol 2000; 14: 31-7.
Pathy TS, Lee JM, Yek SH. Disturbance gradient and mosquito diversity pattern in areas surrounding Chini Lake-the second largest freshwater lake in Peninsular Malaysia. Biodivers Data J 2022; 10: e83800. (18 pages).
Daszak P, Cunningham AA, Hyatt AD. Anthropogenic environmental change and the emergence of infectious diseases in wildlife. Acta Trop 2001; 78(2): 103-16.
Tantely ML, Le Goff G, Boyer S, Fontenille D. An updated checklist of mosquito species (Diptera: Culicidae) from Madagascar. Parasite 2016; 23: 20. (42 pages).
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2024 วารสารกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
