การศึกษาปริมาณฟอร์มาลดีไฮด์อิสระในกระบวนการผลิตหมึกกรอบ

ปริมาณฟอร์มาลดีไฮด์อิสระในกระบวนการผลิตหมึกกรอบ

ผู้แต่ง

  • นิรันดร แร่กาสินธุ์ ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 11 สุราษฎร์ธานี กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
  • จรรยา บุญวิจิตร ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 11 สุราษฎร์ธานี กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
  • เขมิกา เหมโลหะ ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 11 สุราษฎร์ธานี กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์

คำสำคัญ:

ฟอร์มาลดีไฮด์อิสระ, หมึกแห้ง, หมึกกรอบ

บทคัดย่อ

         ฟอร์มาลดีไฮด์หรือฟอร์มาลิน เป็นสารก่อมะเร็งต่อมนุษย์ จัดเป็นสารห้ามใช้ในอาหารตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 391 พ.ศ. 2561 เรื่อง กําหนดอาหารที่ห้ามผลิต นําเข้า หรือจําหน่าย ฟอร์มาลดีไฮด์อิสระ (Free) ที่พบในหมึกซึ่งเป็นสัตว์ทะเลอาจพบได้จากการจงใจเติมเพื่อป้องกันการเน่าเสีย และสามารถพบได้จากการเน่าเสียตามธรรมชาติหรือเกิดจากกระบวนการผลิตอาหารได้ จึงได้ทําการศึกษาปริมาณ Free-FA ในหมึกกรอบ ซึ่งเป็นอาหารกลุ่มเสี่ยงที่พบ Free-FA สูง เพื่อพิสูจน์ว่ากระบวนการผลิตหมึกกรอบทําให้ปริมาณ Free-FA เพิ่มขึ้นหรือลดลง โดยการผลิตหมึกกรอบจากหมึกสดที่เติมฟอร์มาลินที่มีช่วงความเข้มข้นสองแบบ ตรวจวิเคราะห์ปริมาณ Free-FA ในหมึกสด หมึกแห้ง และหมึกกรอบ ด้วยเทคนิค HPLC พบว่าปริมาณ Free-FA ในหมึกแห้งและหมึกกรอบลดลงมากกว่าร้อยละ 80 และ 90 ตามลําดับ ของความเข้มข้นฟอร์มาลินทั้งสองช่วง แสดงว่าขั้นตอนการทําหมึกแห้งและหมึกกรอบทําให้ฟอร์มาลินระเหยและละลายออกมาจากหมึกได้ จากการศึกษาสรุปได้ว่า Free-FA ในหมึกกรอบอาจเกิดจากการจงใจเติมฟอร์มาลินในปริมาณสูงในหมึกสด หรือเติมในน้ำแช่หมึกกรอบในระหว่างจําหน่าย ดังนั้นเพื่อให้ผู้บริโภคสามารถลดการได้รับฟอร์มาลดีไฮด์จากการรับประทานหมึกกรอบ จึงมีคําแนะนําให้ผู้ขายแช่หมึกกรอบในน้ำแข็งแทนการใช้ฟอร์มาลิน และให้ผู้บริโภคล้างหมึกกรอบด้วยน้ำสะอาดก่อนปรุงอาหาร

เอกสารอ้างอิง

Liteplo RG, Beauchamp R, Meek ME, Chénier R. Formaldehyde: concise international chemical assessment document 40. Geneva: World Health Organization; 2002.

ประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 391 (พ.ศ. 2561) ออกตามความในพระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522 เรื่อง กําหนดอาหารที่ห้ามผลิต นําเข้า หรือจําหน่าย. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 135 ตอนพิเศษ 237 ง (วันที่ 25 กันยายน 2561). หน้า 18.

International Agency for Research on Cancer. Formaldehyde, 2-butoxyethanol and 1-tert-butoxypropan-2-ol. IARC Monogr Eval Carcinog Risks Hum 2006; 88: 39-325.

United States Environmental Protection Agency. Formaldehyde. [online]; [cited 2024 Feb 19]; [16 screens]. Available from: URL: https://iris.epa.gov/ChemicalLanding/&substance_nmbr=419.

Nowshad F, Islam MN, Khan MS. Concentration and formation behavior of naturally occurring formaldehyde in foods. Agric Food Secur 2018; 7: 17. (8 pages).

Ariyani F, Anissah U, Januar HI, Barokah GR, Putri AK. The effect of formaldehyde addition on the distribution of trimethylamine oxide (TMAO) and trimethylamine (TMA) in marine and freshwater fish organs. AIP Conf Proc 2022; 2553, 0200061-5.

วนิดา ยุรญาติ, วันวิสา สนิทเชื้อ. ฟอร์มาลดีไฮด์ในอาหาร. ว พิษวิทยาไทย 2560; 32(1): 53-66.

Yeh TS, Lin TC, Chen CC, Wen HM. Analysis of free and bound formaldehyde in squid products by gas-chromatography-mass spectrometry. J Food Drug Anal 2013; 21: 190-7.

สํานักส่งเสริมและสนับสนุนอาหารปลอดภัย สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. รายงานสถานการณ์ความปลอดภัยของอาหาร ปีงบประมาณ 2563. [ออนไลน์]. 2563; [สืบค้น 24 พ.ย. 2567]; [121 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL: https://foodsafety.moph.go.th/main/?p=list&sec=37&detail=1010.

นิตยา สุวรรณโพธิ์, วนิดา ยุรญาติ, วรพงศ์ พรหมณา, วันวิสา สนิทเชื้อ. การสํารวจฟอร์มาลดีไฮด์อิสระในหมึกสด หมึกแช่ด่าง และสไบนาง. ใน: เอกสารประชุมวิชาการวิทยาศาสตร์การแพทย์ ครั้งที่ 29. นนทบุรี: กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข; 2564.

สํานักคุณภาพและความปลอดภัยอาหาร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์. รายงานสรุปผลการดําเนินงาน โครงการบูรณาการอาหารปลอดภัย (Food Safety) ประจําปีงบประมาณ 2563. [ออนไลน์]. 2563; [สืบค้น 13 มี.ค. 2568]; [207 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL: http://bqsf.dmsc.moph.go.th/bqsfWeb/index.php/sdm_downloads/food_safety_report_2563.

สํานักคุณภาพและความปลอดภัยอาหาร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์. ฟอร์มาลดีไฮด์ในอาหาร. [ออนไลน์]. 2561; [สืบค้น 24 พ.ย. 2567]; [48 หน้า]. เข้าถึงได้ที่: URL: http://bqsf.dmsc.moph.go.th/bqsfWeb/index.php/formaldehyde-in-food.

Zhang X, Kong C, yu Tang Y, ling Fang C, yun Huang X, yi Lou X, et al. Seasonal variation of background formaldehyde content in large squid from scientific research research vessel. IOP Conf Ser: Earth Environ Sci 2020; 461: 012059. (4 pages).

The Government of the Hong Kong Special Administrative Region. Formaldehyde in food. [online]. 2017; [cited 2024 Feb 17]; [6 screens]. Available from: URL: https://www.cfs.gov.hk/english/programme/programme_rafs/programme_rafs_fa_02_09.html.

อดิศรา ตันตสุทธิกุล. การศึกษาดัชนีคุณภาพของหมึกกล้วย และหมึกกระดองระหว่างการเก็บรักษาโดยการแช่ในน้ําแข็ง และการเยือกแข็ง [วิทยานิพนธ์]. สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีอาหาร. สงขลา: มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์; 2553.

Bianchi F, Careri M, Musci M, Mangia A. Fish and food safety: determination of formaldehyde in 12 fish species by SPME extraction and GC-MS analysis. Food Chem 2007; 100(3): 1049-53.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

30-06-2025

รูปแบบการอ้างอิง

1.
แร่กาสินธุ์ น, บุญวิจิตร จ, เหมโลหะ เ. การศึกษาปริมาณฟอร์มาลดีไฮด์อิสระในกระบวนการผลิตหมึกกรอบ: ปริมาณฟอร์มาลดีไฮด์อิสระในกระบวนการผลิตหมึกกรอบ. ว กรมวิทย พ [อินเทอร์เน็ต]. 30 มิถุนายน 2025 [อ้างถึง 24 ธันวาคม 2025];67(2):298-307. available at: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/dmsc/article/view/272464

ฉบับ

ประเภทบทความ

นิพนธ์ต้นฉบับ (Original Articles)