การพัฒนารูปแบบการดูแลตนเองเพื่อป้องกันโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3 ของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 โดยกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา พัฒนา ประเมินรูปแบบการดูแลตนเองของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 เพื่อป้องกันโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3 โดยการมีส่วนร่วมของชุมชน กลุ่มตัวอย่าง 169 คน ประกอบด้วย กลุ่มตัวอย่างระยะที่ 1 และ 2 จำนวน 97 คน ได้แก่ 1) ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2  2) ผู้ดูแล 3) อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.)  และ 4) ผู้แทนหน่วยบริการสุขภาพและเครือข่าย และกลุ่มตัวอย่างระยะที่ 3 ได้แก่ ผู้ป่วยที่มีภาวะไตเสื่อมระยะที่ 2 จำนวน 72 คน เก็บข้อมูลระหว่างมิถุนายน 2566– มิถุนายน 2567 การศึกษาเป็น 3 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 การวิเคราะห์ปัญหาและความต้องการ ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบการจัดการตนเองเพื่อป้องกันโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3 และ ระยะที่ 3 ประเมินผล  โดยใช้แบบสอบถาม  สัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่ม ค่า IOC อยู่ระหว่าง 0.50–1.00 และค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ 0.80 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และ t-test for independent samples ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการศึกษา ระยะที่ 1 พบว่าการจัดการตนเองอยู่ในระดับปานกลาง ร้อยละ 63.1 และมีภาวะไตเสื่อมระยะที่ 2 สูงถึงร้อยละ 59.0 ระยะที่ 2 พบข้อจำกัดด้านนโยบายที่เน้นบุคลากรทางการแพทย์ ขาดการมีส่วนร่วมจากเครือข่ายสุขภาพ และไม่มีแนวทางคัดกรองกลุ่มเสี่ยงที่ชัดเจน ระยะที่ 3 พบว่ากลุ่มทดลองมีพฤติกรรมการรับประทานอาหารดีขึ้น (p=0.047) และค่า GFR (p = 0.015) ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ ขณะที่พฤติกรรมการใช้ยา การออกกำลังกาย และค่า HbA1C ไม่พบความแตกต่าง สะท้อนว่าการจัดการตนเองส่งผลต่อพฤติกรรมบางด้าน แต่ยังมีข้อจำกัดในการเปลี่ยนแปลงผลลัพธ์ทางคลินิกอย่างยั่งยืน