สารพฤกษเคมี และฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของสมุนไพรที่เป็นส่วนประกอบในพิกัดยาตรีกฏุก

บทคัดย่อ

พิกัดยาตรีกฏุกถูกใช้ในทางการแพทย์แผนไทยมาอย่างยาวนาน โดยใช้เป็นยาปรับธาตุหรือปรับระบบภูมิคุ้มกันที่เกี่ยวข้องกับโรคในฤดูฝน ซึ่งในพิกัดยาตรีกฏุกจะประกอบด้วยสมุนไพร 3 ชนิด คือ ขิง (Zingiber officinale Roscoe.) พริกไทย (Piper nigrum Linn.)  และดีปลี (Piper retrofractum Vahl.) ในบทความปริทัศนนี้เปนการรวบรวมสารพฤกษเคมีและฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของสมุนไพรที่เป็นส่วนประกอบในพิกัดยาตรีกฏุกทั้ง  3  ชนิด  โดยสารพฤกษเคมีที่สำคัญที่พบในขิง  ได้แก่สารจินเจอรอล (gingerols)  และสารโชกาออล(shogaols)  สารพฤกษเคมีที่สำคัญที่พบในพริกไทยและดีปลี  คือสารเปปเปอร์รีน (piperine)  ส่วนฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของสมุนไพรที่เป็นส่วนประกอบในพิกัดตรีกฏุกพบว่า  ขิงมีฤทธิ์ในการบรรเทาอาการท้องอืดท้องเฟ้อ แก้คลื่นไส้อาเจียน ระงับปวด แก้อักเสบ  พริกไทยมีฤทธิ์ในการเพิ่มการไหลเวียนของเลือดไปยังมดลูก  ฤทธิ์ระงับปวด  ระงับอาการชัก  ต้านการอักเสบ  และมีฤทธิ์ในการยับยั้งการสร้างไนตริกออกไซด์  ส่วนฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของดีปลีพบว่า  มีฤทธิ์ในการลดไขมันสะสมที่ตับ  ฤทธิ์ลดการอักเสบ  ระงับปวด  ต้านการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร  และยังมีผลในการต้านเชื้อแบคทีเรีย  ยับยั้งเซลล์มะเร็งต่อมน้ำเหลือง  เซลล์มะเร็งเม็ดเลือดขาว  รวมทั้งมีฤทธิ์ในการต้านเชื้อไวรัสเดงกี่ที่เป็นสาเหตุของโรคไข้เลือดออกได้อีกด้วย  ซึ่งข้อมูลที่ได้จากการทบทวนวรรณกรรมนี้สามารถนำไปใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการศึกษาสารพฤกษเคมีและฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของพิกัดยาตรีกฏุกต่อไป