ศึกษาการนวดไทยในราชสำนักสมัยรัชกาลที่ 5

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษารูปแบบความเป็นมาและเปรียบเทียบการนวดไทยราชสำนักสมัยร.5 กับปัจจุบัน โดยศึกษาตำราคัมภีร์นวดราชสำนักงานวิจัย และสัมภาษณ์จากทายาทเจ้าจอมมารดาเหม หลวงปาณีบริหาร และเจ้าจอมเอี่ยม เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่แบบสำรวจข้อมูล แบบบันทึกข้อมูลสมุดบันทึก เครื่องบันทึกเสียง โดยวิเคราะห์ข้อมูลตามประเด็น ความเป็นมา แนวเส้นและจุดที่ใช้นวดและสรุปผลเปรียบเทียบการนวดไทยในราชสำนักสมัยรัชกาลที่ 5 กับการนวดราชสำนักปัจจุบันมีอะไรเหมือนหรือมีอะไรแตกต่างกัน

ผลการวิจัย พบว่า การนวดราชสำนักสมัย ร.5 เทคนิคเหมือนปัจจุบันคือ ใช้ฝ่ามือ นิ้วมือ ในการนวดโดยไม่ใช้ ศอก เท้า เข่า เพราะนวดถวายเจ้านายชั้นสูง ทำให้ไม่เหมาะสมและไม่เคารพแก่เจ้านายชั้นสูง ส่วนปัจจุบันใช้ฝ่ามือและนิ้วมือ เพราะสามารถลงน้ำหนักได้อย่างแม่นยำทั้งแนวเส้น และจุดสัญญาณ วิธีการนวดสมัย ร.5 มีทั้งกดจุด ทุบและคลึง มีความคล้ายกับปัจจุบัน คือ กดจุดหน่วง เน้น นิ่ง เพื่อให้ดูมีความประณีต สง่างามคงเอกลักษณ์ไว้ กล่าวได้ว่าที่มีการทุบคลึง เพื่อผ่อนแรง วัตถุประสงค์ทั้งสมัย ร.5 และปัจจุบันคือรักษาและบรรเทาอาการปวดเมื่อย ทฤษฎีสมัย ร.5 ใช้แนวเส้นและจุดนวด คัมภีร์แผนนวด ฉ.วัดสุวรรณาราม และคัมภีร์แผนนวด ฉ.หลวง ร.5 ร.ศ. 1233 ปัจจุบัน แนวเส้นและจุดสัญญาณ ตำรานวดราชสำนัก (อายุรเวท) ที่เขียนโดยอาจารย์ณรงค์ บุญรัตนหิรัญ ที่ได้รับถ่ายทอดจากอาจารย์นายแพทย์กรุด อาจารย์หมอชิต เดชพันธ์ อาจารย์หลวงราชรักษา อาจารย์พัว หลายศรีโพธิ์ บรมครูมวยไทยดาบไทย และศาสตราจารย์นายแพทย์อวย เกตุสิงห์