ผลของโปรแกรมส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตนในการควบคุมน้ำหนัก ต่อการรับรู้ความสามารถของตน พฤติกรรมการควบคุมน้ำหนัก และน้ำหนักตัว ของผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมที่มีน้ำหนักตัวเกิน

บทคัดย่อ

น้ำหนักตัวเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญในการเกิดโรคข้อเข่าเสื่อม การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตนในการควบคุมน้ำหนัก (Self-Efficacy Promoting Program for Weight Control [SEPP-WC])  ต่อการรับรู้ความสามารถของตน พฤติกรรมการควบคุมน้ำหนัก และน้ำหนักตัวของผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมที่มีน้ำหนักตัวเกิน คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างด้วยวิธีเฉพาะเจาะจงตามคุณสมบัติที่กำหนด แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบ กลุ่มละ 24 ราย โดยจับคู่ให้มีคุณสมบัติใกล้เคียงกันในเรื่อง เพศ  อายุ ค่าดัชนีมวลกาย และคะแนนอาการปวดเข่า เครื่องมือที่ใช้ในการทดลอง คือ โปรแกรม SEPP-WC  และ แผนการสอน เก็บข้อมูลด้วยแบบสอบถามการรับรู้ความสามารถของตน (α = .79) แบบสอบถามพฤติกรรมการควบคุมน้ำหนัก (α = .81) และเครื่องชั่งน้ำหนัก กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรม SEPP-WC เป็นระยะเวลา 12 สัปดาห์ ส่วนกลุ่มเปรียบเทียบได้รับการพยาบาลปกติ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติทดสอบที ผลการศึกษาพบว่า หลังการทดลองกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยการรับรู้ความสามารถของตน และคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการควบคุมน้ำหนักสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ, t(23) = -16.91, p < .05, t(23) = -12.92, p < .05 แต่มีค่าเฉลี่ยน้ำหนักตัวต่ำลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ, t(23) = 6.09, p < .05 กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยการรับรู้ความสามารถของตน และคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการควบคุมน้ำหนัก สูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ, t(23) = 12.34, p < .05, t(23) = 6.46, p < .05 แต่ค่าเฉลี่ยน้ำหนักตัวต่ำกว่าอย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ, t(23) = -14.59, p = .15  แสดงให้เห็นว่า โปรแกรม SEPP-WC ช่วยเพิ่มความเชื่อมั่นและพฤติกรรมในการควบคุมน้ำหนักให้กับผู้สูงอายุข้อเข่าเสื่อมที่มีน้ำหนักเกินมาตรฐานได้ จึงควรนำไปจัดกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพให้กับผู้สูงอายุที่มีปัญหาสุขภาพดังกล่าวเพื่อส่งเสริมความมั่นใจในการควบคุมน้ำหนัก