การจัดการอาหารของผู้เป็นโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงในชุมชน

บทคัดย่อ

พฤติกรรมการรับประทานอาหารเป็นปัจจัยที่มีผลต่อการควบคุมโรคของผู้เป็นโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง แต่ผู้เป็นโรคดังกล่าวมีรูปแบบการจัดการอาหารที่แตกต่างกัน  การวิจัยเชิงคุณภาพนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การจัดการอาหารของผู้เป็นโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงในชุมชน เลือกผู้ให้ข้อมูลแบบเจาะจงจากชุมชนแห่งหนึ่งในจังหวัดอุดรธานี  โดยเป็นผู้ให้ข้อมูลหลักจำนวน 23 คน ได้แก่ ผู้เป็นโรคเบาหวาน ผู้เป็นโรคความดันโลหิตสูง  ผู้เป็นโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงและผู้ดูแล  รวมถึงผู้ที่เกี่ยวข้อง 10 คน ได้แก่ ผู้ใหญ่บ้าน อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ผู้จำหน่ายสินค้าในชุมชน และพยาบาลวิชาชีพ เก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์เชิงลึก การสนทนากลุ่มและการสังเกต  ตรวจสอบความน่าเชื่อถือของข้อมูลโดยการตรวจแบบสามเส้าด้านแหล่งข้อมูล วิธีรวบรวมข้อมูล และ การตรวจสอบยืนยันโดยผู้ให้ข้อมูล วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้วิธีวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า  1) แหล่งอาหารของผู้เป็นโรค คือ ภายในชุมชนและภายนอกชุมชน 2) พฤติกรรมการรับประทานอาหาร ครบทั้ง 3 มื้อ ที่มีรสเค็ม ส่วนใหญ่รับประทานปลาและผัก ประกอบอาหารด้วยวิธีการป่น ต้ม อ่อม ทอดและปิ้ง ปรุงรสชาติโดยใช้ทั้ง เกลือ น้ำปลา น้ำปลาร้า และผงชูรส ยังดื่มกาแฟ น้ำหวาน นม โกโก้ ขนมและผลไม้ตามฤดูกาล และ 3) การเลือกและการประกอบอาหารขึ้นอยู่กับการรับรู้เรื่องโรค ความเคยชิน ความชอบของสมาชิกในครอบครัว และตามใจผู้ประกอบอาหาร  ซึ่งข้อค้นพบในการวิจัยสามารถนำไปวิเคราะห์การจัดการอาหารเพื่อออกแบบการจัดการบริการสุขภาพผู้เป็นโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงในชุมชนเพื่อป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนของโรคต่อไป