การพัฒนารูปแบบการดูแลเพื่อชะลอไตเสื่อมในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มีระดับค่าไตในระยะที่ 3-4
คำสำคัญ:
รูปแบบการดูแล, การชะลอไตเสื่อม, ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ชนิดที่ 2, ไตเสื่อมระยะที่ 3-4บทคัดย่อ
การวิจัยและพัฒนานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการดูแลเพื่อชะลอไตเสื่อมในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มีระดับค่าไตในระยะที่ 3-4 ของศูนย์สุขภาพชุมชนดอนไพล อำเภอโชคชัย จังหวัดนครราชสีมา ผู้ร่วมการวิจัยคือ ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มีระดับค่าไตในระยะที่ 3-4 จำนวน 35 คน และบุคลากรผู้ให้บริการที่เกี่ยวข้อง จำนวน 10 คน ดำเนินการวิจัยระหว่างเดือนกุมภาพันธ์-ตุลาคม 2567 ดำเนินการวิจัย 3 ระยะ ได้แก่ 1) ระยะศึกษาสภาพปัญหาและความต้องการ 2) ระยะสร้างรูปแบบ ตรวจสอบคุณภาพและศึกษานำร่อง 3) ระยะนำรูปแบบไปใช้เพื่อตรวจสอบประสิทธิผล เครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูล ประกอบด้วย แนวทางการสนทนากลุ่ม แบบประเมินโครงสร้างรูปแบบ แบบสอบถามพฤติกรรมการจัดการตนเอง แบบบันทึกผลลัพธ์ทางคลินิก วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา คือ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สถิติเชิงอนุมาน paired t-test และข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัย ระยะศึกษาสภาพปัญหาและความต้องการ พบปัญหาด้านกระบวนการจัดบริการและระบบการติดตาม ระยะสร้างรูปแบบ ตรวจสอบคุณภาพและศึกษานำร่อง ได้รูปแบบการดูแล 4 องค์ประกอบ ได้แก่ การจัดการรายกรณี การให้ความรู้ การสร้างเสริมทักษะการจัดการตนเอง และการสนับสนุนทางสังคม ระยะนำรูปแบบไปใช้เพื่อตรวจสอบประสิทธิผล พบว่า ผู้ป่วยมีคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการจัดการตนเองโดยรวมสูงกว่าก่อนใช้รูปแบบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ระดับน้ำตาลสะสมในเลือดของผู้ป่วยดีขึ้น ร้อยละ 45.72 รูปแบบการดูแลผู้ป่วยที่พัฒนาขึ้นครั้งนี้มีประสิทธิผลในการส่งเสริมพฤติกรรมการจัดการตนเอง สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและชะลอการเสื่อมของไตได้
เอกสารอ้างอิง
กนกวรรณ ด้วงกลัด, ปัญญรัตน์ ลาภวงศ์วัฒนา, และณัฐกมล ชาญสาธิตพร. (2563). โปรแกรมการส่งเสริมการจัดการตนเองในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมไม่ได้. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล, 36, 66-83.
กรมควบคุมโรค. (2568a). ข้อมูลจากสมาพันธ์เบาหวานนานาชาติ (International Diabetes Federation: IDF) IDF Diabetes Atlas. https://www.shorturl.asia/N3ODk
กรมควบคุมโรค. (2568b). เบาหวานในประเทศไทย. https://www.shorturl.asia/LJz8Z
ณัฐภัสสร เดิมขุนทด, สว่างจิต สุรอมรกูล, รัชนีวรรณ ขวัญเจริญ, และชาญวัฒน์ ชวนตันติกมล. (2565). ผลของการให้ความรู้และสนับสนุนการจัดการตนเองของผู้เป็นเบาหวาน ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมไม่ดี. วารสารวชิรสารการพยาบาล, 24(1), 1-24.
นิสากร วิบูลชัย, และรุ่งทิวา ศรีเดช. (2563). การพัฒนาโปรแกรมการเสริมสร้างแรงจูงใจในการจัดการตนเองเพื่อชะลอไตเสื่อมในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มีภาวะความดันโลหิตสูง. วารสารแพทย์นาวี, 47(2), 373-393.
พนิดา รัตนศรี. (2565). ผลของโปรแกรมสนับสนุนการจัดการตนเองเพื่อชะลอไตเสื่อมต่อพฤติกรรมการจัดการตนเองและผลลัพธ์ทางคลินิกในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลสำราญ. วารสารสำนักงานสาธารณสุข จังหวัดขอนแก่น, 4, 210-224.
พรพจน์ สารทอง. (2561). การพัฒนารูปแบบการดูแลผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูงเพื่อชะลอไตเสื่อมแบบบูรณาการ โรงพยาบาลเรณูนคร อำเภอเรณูนคร จังหวัดนครพนม. วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม, 15(3), 76-84.
พรรณทิวา บุญมี, ขนิษฐา วิศิษฏ์เจริญ, ศุภวรรณ ใจบุญ, และดวงรัตน์ กวีนันทชัย. (2567). ผลของโปรแกรการจัดการตนเองต่อพฤติกรรมการจัดการตนเองเพื่อชะลอภาวะไตเสื่อมของผู้ป่วยโรคเบาหวานในโรงพยาบาลฝาง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิทยาศาสตร์สุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์, 8(2), e271095.
ไพศาล ไตรสิริโชค, หลั่งพร อุตรศาสตร์, และวราทิพย์ แก่นการ. (2562). ผลของการสนับสนุนการจัดการตนเองโดยทีมสหสาขาวิชาชีพเพื่อชะลอโรคไตเรื้อรังในหน่วยบริการปฐมภูมิ โรงพยาบาลศูนย์ขอนแก่น. ศรีนครินทร์เวชสาร, 34(6), 552-558.
ศูนย์สุขภาพชุมชนดอนไพล อำเภอโชคชัย จังหวัดนครราชสีมา. (2567a). รายงานผู้ป่วยเบาหวานประจำปี 2564-2566. นครราชสีมา: ศูนย์สุขภาพชุมชนดอนไพล.
ศูนย์สุขภาพชุมชนดอนไพล อำเภอโชคชัย จังหวัดนครราชสีมา. (2567b). รายงานการประชุมสนทนากลุ่มสำหรับการพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน. นครราชสีมา: ศูนย์สุขภาพชุมชนดอนไพล.
สมคิด สุภาพันธ์. (2562). การพัฒนารูปแบบการชะลอไตเสื่อมในผู้ป่วยโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงด้วยการจัดการรายกรณี โรงพยาบาลภูสิงห์ จังหวัดศรีสะเกษ. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 28(5), 857-866.
สมาคมเบาหวานแห่งประเทศไทย. (2566). แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน พ.ศ. 2566. กรุงเทพฯ: สมาคมเบาหวานแห่งประเทศไทย.
สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. (2560). รายงานการเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา ประจำปี 2560 [ออนไลน์]. นนทบุรี: สำนักระบาดวิทยา. สืบค้นจาก: https://ddc.moph.go.th/doe/
Bluml, B. M., Kolb, L. E., & Lipman, R. (2019). Evaluating the impact of yearlong, augmented diabetes self-management support. Population Health Management, 22, 522–528.
Bonventre, J. V., Alvarado, F. S., & Bell, H. M. (2019). Diabetic kidney disease: Pathology, diagnosis, and treatment. Elsevier.
Case Management Society of America. (2016). Standards of practice for case management (Rev. ed.). Case Management Society of America.
Chnvala, C. A., Sherr, D., & Lipman, R. D. (2016). Diabetes self-management education for adults with type 2 diabetes mellitus: A systematic review of the effect on glycemic control. Patient, 99, 926–943.
Helou, N., Talhouedec, D., Zumstein-Shaha, M., & Zanchi, A. (2020). A multidisciplinary approach for improving quality of life and self-management in diabetic kidney disease: A crossover study. Journal of Clinical Medicine, 9(7), 2160. https://doi.org/10.3390/jcm9072160
Hisni, D., Soewondo, P., Dahlia, D., & Ayubi, D. (2023). Concept analysis of self-management in patients with diabetic nephropathy. Journal Endurance, 28, 363-368.
House, J. S. (1981). Work stress and social support. Addison-Wesley.
Lambrinou, E., Hansen, T. B., & Beulens, J. W. (2019). Lifestyle factors, self-management and patient empowerment in diabetes care. European Journal of Preventive Cardiology, 26, 55-63.
Lorig, K. R., & Holman, H. R. (2003). Self-management education: History, definition, outcomes, and mechanisms. Annals of Behavioral Medicine, 26(1), 1-7.
Powell, S. K., & Tahan, H. A. (2010). Case management: A practical guide for education and practice (3rd ed.). Lippincott Williams & Wilkins.
Sayeed, K. A., Qayyum, A., Jamshed, F., Gill, U., Usama, S. M., Asghar, K., Tahir, A., & Siddiqui, A. (2020). Impact of diabetes-related self-management on glycemic control in type II diabetes mellitus. Cureus, 12, e7845.
Swanson, V., & Maltinsky, W. (2019). Motivational and behavior change approaches for improving diabetes management. Practical Diabetes, 36, 121-125.
Zimbudzi, E., Lo, C., Misso, M. L., Ranasinha, S., Kerr, P. G., Teede, H. J., & Zoungas, S. (2018). Effectiveness of self-management support interventions for people with comorbid diabetes and chronic kidney disease: a systematic review and meta-analysis. Systematic reviews, 7(1), 84. https://doi.org/10.1186/s13643-018-0748-z
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารสุขภาพและการศึกษาพยาบาล
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของ วารสารสุขภาพและการศึกษาพยาบาล ซึ่งดำเนินการโดยวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครราชสีมา
ข้อความที่ปรากฏในบทความในวารสารเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับกองบรรณาธิการวารสารสุขภาพและการศึกษาพยาบาล หรือวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครราชสีมา แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใดๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
