ความรอบรู้ด้านสุขภาพ และพฤติกรรมสุขภาพในการป้องกันโรคจากฝุ่น PM 2.5 ของประชากรวัยทำงานในเขตเทศบาลนคร นครราชสีมา
คำสำคัญ:
ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, พฤติกรรมสุขภาพ, ฝุ่น PM 2.5, ประชากรวัยทำงาน, เทศบาลนคร นครราชสีมาบทคัดย่อ
การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาภาคตัดขวาง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพในการป้องกันโรคจากฝุ่น PM 2.5 และศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพ กับพฤติกรรมสุขภาพในการป้องกันโรคจากฝุ่น PM 2.5 ของประชากรวัยทำงานในเขตเทศบาลนคร นครราชสีมา จำนวน 70 คน ผลการศึกษาพบว่า ความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันฝุ่น PM 2.5 ความรอบรู้ทุกด้าน “ทำได้ง่าย” มีค่าเฉลี่ยมากกว่า 3.5 จากคะแนนเต็ม 5 ในทุกด้าน โดยเฉพาะด้านการตัดสินใจเพื่อป้องกันสุขภาพที่มีคะแนนสูงสุดที่ 3.94 ซึ่งบ่งชี้ถึงความสามารถในการตัดสินใจที่ดีในการป้องกันฝุ่น PM 2.5 แต่พบว่าพฤติกรรมสุขภาพในด้านการป้องกันฝุ่น PM 2.5 อยู่ในระดับปานกลาง โดยพฤติกรรมที่ทำได้บ่อยที่สุดคือ การหลีกเลี่ยงการเผาหญ้า ต้นไม้ ขยะ หรือไม่เข้าไปอยู่ในที่ที่มีการเผา M = 3.39, SD = .84 ส่วนพฤติกรรมที่ทำน้อยที่สุดคือ การตรวจเช็คค่าฝุ่นก่อนออกจากบ้าน M = 2.51, SD = .96 ผลการศึกษายังพบว่ามีความสัมพันธ์ในเชิงบวกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพกับพฤติกรรมสุขภาพในการป้องกันโรคจากฝุ่น PM 2.5 ที่ระดับ 0.01 โดยมีค่าความสัมพันธ์ในระดับปานกลาง (r = 0.563) ซึ่งบ่งชี้ว่า การมีความรอบรู้ด้านสุขภาพที่สูงขึ้นจะส่งผลให้พฤติกรรมสุขภาพในการป้องกันฝุ่น PM 2.5 ดีขึ้น
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมมลพิษ. (2565). รายงานสถานการณ์ฝุ่น PM 2.5 ในประเทศไทย. กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
กองประเมินผลกระทบต่อสุขภาพ กรมอนามัย. (2568). แบบประเมินความรอบรู้ด้านอนามัยสิ่งแวดล้อมในการป้องกันผลกระทบต่อสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพจากฝุ่นละอองขนาดเล็กไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5). https://hia.anamai.moph.go.th/th/hl-form
เคนโยธา ประหยัด. (2564). การประเมินความเสี่ยงทางสุขภาพของพนักงานที่สัมผัสฝุ่นและโลหะหนักในโรงงานกำจัดกากอุตสาหกรรม. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/5321
จิตติมา รอดสวาสดิ์, กชพรรณ นราวีรวุฒิ, วรวรรณ พงษ์ประเสริฐ, ประทุม สีดาจิตต์, และ ชวิศา แก้วสอน. (2563). การศึกษาการรับรู้และพฤติกรรมการป้องกันสุขภาพจากฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (PM2.5) ของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล. กระทรวงสาธารณสุข. https://hia.anamai.moph.go.th/th/news-anamai/download/?did=205839&id=100490&reload=
ชินตา เตชะวิจิตรจารุ (2561). ความรอบรู้ทางสุขภาพ:กุญแจสำคัญสู่พฤติกรรมสุขภาพและผลลัพธ์ สุขภาพที่ดี. วารสารพยาบาลทหารบก. 19, 1-11.
บุญชม ศรีสะอาด. (2560). การวิจัยเบื้องต้น (พิมพ์ครั้งที่ 10). สุวีริยาสาส์น.
ศรัณณ์พักตร์ แก้วเพชร. (2564)การรับรู้และพฤติกรรมการตอบสนองต่อฝุ่นละอองขนาดเล็ก 2.5 ไมครอน (PM2.5) : กรณีศึกษากลุ่มมอเตอร์ไซค์รับจ้างในเขตดินแดง กรุงเทพมหานคร. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย). Chulalongkorn University Theses and Dissertations (Chula ETD). https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/5317
สรวิชญ์ สิทธิยศ, ปฏิพัทธ์ วงค์เรือง, และประจวบ แหล เมหลัก. (2566). วิจัยความรอบรู้ด้านอนามัยสิ่งแวดล้อมและพฤติกรรมการป้องกัน PM2.5 ของเยาวชนพื้นที่สูงในช่วงเผาในที่โล่งในจังหวัดพะเยา ประเทศไทย. วารสารวิชาการสาธารณสุขชุมชน. 9(1), 9-20.
สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาค 1. (2566). สถานการณ์ฝุ่นละออง PM 2.5 ในพื้นที่ภาคเหนือ. กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาค 11. (2564). รายงานสถานการณ์คุณภาพอากาศในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง. กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
สำนักงานสิ่งแวดล้อมภาค 11. (2567). รายงานสถานการณ์คุณภาพอากาศในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง. กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
สำนักวิจัยสังคมและสุขภาพ. (2562). การรับรู้และพฤติกรรมการป้องกันฝุ่นละออง PM2.5 ของประชาชนในพื้นที่เมืองใหญ่ของประเทศไทย. กระทรวงสาธารณสุข.
Anggraeni, R.A.Y., & Lestari,K.S. (2023). The impact of PM2.5 air pollutant exposure on human respiratory health: A literature review. World Journal of Advanced Research and Reviews. 19(02), 1057–1064.
Lekprayura, T. (2018). Particulate matter 2.5: A case study of measures and risks in Bangkok during early 2019 [Master’s thesis, Chulalongkorn University]. Chulalongkorn University Institutional Repository. https://digital.car.chula.ac.th/chulaetd/2430/
Nan, N., Yan, Z., Zhang, Y., Chen, R., Qin, G., & Sang, N. (2023). Overview of PM2.5 and health outcomes: Focusing on components, sources, and pollutant mixture co-exposure. Chemosphere, 323, 138181. https://doi.org/10.1016/j.chemosphere.2023.138181
Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: A challenge for contemporary health Education and communication strategies into the 21 st century. Health Promotion International, 15 (3), 259-267
Okan, O., Bauer, U., Pinheiro, P., Sørensen, K., & Levin-Zamir, D. (Eds.). (2019). International handbook of health literacy: Research, practice and policy across the life-span. Policy Press.
Paasche-Orlow M.K., & Wolf, M.S. (2021). Promoting health literacy to achieve sustainable behavior changes: A review of strategies and outcomes. Annu Rev Public Health ,42(1):227–45.
Patcharapongphan, R., & Saisuwan, K. (2024). The Relationship between Health Literacy and Preventive Behaviors Against Particulate Matter (PM 2.5) Among Undergraduate Students at Ramkhamhaeng University. Interdisciplinary Academic and Research Journal, 4 (6), 693-706; https://doi.org/10.60027/iarj.2024.279499
Polit, D. F., & Beck, C. T. (2010). Generalization in quantitative and qualitative research: Myths and strategies. International Journal of Nursing Studies, 47(11), 1451-1458.
Poobunjirdkul, S., Laorattapong, A., Rattananupong, T., & Jiamjarasrangsi, W. (2024). Long-term effects of PM2.5 exposure on hypertension in the Royal Thai Army personnel. Journal of Public Health and Development, 22(1), 66–79. https://doi.org/10.55131/jphd/2024/220106
Prakash Thangavel, Duckshin Park & Young-Chul Lee. (2022). Recent insights into particulate matter PM2.5) mediated toxicity in humans: An overview. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(7511), 1-22.
Sørensen, K., Van den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z., & Brand, H. (2012). Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC public health, 12, 1-13.
Sørensen, K. (2019). Defining health literacy: Exploring differences and commonalities. In O. Okan, U. Bauer, D. Levin-Zamir, P. Pinheiro, & K. Sørensen (Eds.), International handbook of health literacy: Research, practice and policy across the lifespan (pp. 5–20). Bristol University Press.
Thangavel, P., Park, D., & Lee, Y. C. (2022). Recent insights into particulate matter (PM2.5)-mediated toxicity in humans: An overview. International journal of environmental research and public health, 19(12), 7511. https://doi.org/10.3390/ijerph19127511
World Health Organization. (2018). Ambient (outdoor) air pollution. https://www.who.int
World Health Organization. (2022). Health topics: Ageing. https://www.who.int
World Health Organization. (2023). Improving the capacity of countries to report on air quality in cities.Retrieved from https://www.who.int/publications/i/item/9789240074446
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารสุขภาพและการศึกษาพยาบาล
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของ วารสารสุขภาพและการศึกษาพยาบาล ซึ่งดำเนินการโดยวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครราชสีมา
ข้อความที่ปรากฏในบทความในวารสารเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับกองบรรณาธิการวารสารสุขภาพและการศึกษาพยาบาล หรือวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครราชสีมา แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใดๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
