ความเชื่อด้านสุขภาพ และพฤติกรรมของผู้สูงอายุด้านการดูแลตนเองเพื่อควบคุมความเชื่อด้านสุขภาพ และพฤติกรรมของผู้สูงอายุด้านการดูแลตนเองเพื่อควบคุมโรคความดันโลหิตสูง: การวิจัยเชิงคุณภาพโรคความดันโลหิตสูง: การวิจัยเชิงคุณภาพ

ผู้แต่ง

  • วัชรี อาภาธีรพงศ์ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครราชสีมา คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
  • นารีรัตน์ จิตรมนตรี วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครราชสีมา คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก

คำสำคัญ:

ความเชื่อด้านสุขภาพ, พฤติกรรมการดูแลตนเอง, ผู้สูงอายุ, โรคความดันโลหิตสูง

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงคุณภาพครั้งนี้ เพื่อศึกษาความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมของผู้สูงอายุ ด้านการดูแลตนเองในการควบคุมโรคความดันโลหิตสูงว่าเป็นอย่างไร ใช้กรอบแนวคิดทฤษฎีความเชื่อด้านสุขภาพ (Health Belief Model) ผู้ให้ข้อมูลรวม 8 คน คัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจงตามเกณฑ์คัดเข้า เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแนวคำถามสัมภาษณ์เชิงลึกกึ่งโครงสร้าง ผลการวิเคราะห์แบบ Thematic Analysis พบความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมดูแลตนเอง เพื่อควบคุมโรคความดันโลหิตสูง 4 themes  กับอีก 9 subthemes ดังนี้ 1) ความกลัวป่วย (กลัวป่วย จึงดูแลสุขภาพ, กลัวลูกหลานลำบาก) 2) ขาดความรู้ (บุคลากรบอกกว้างๆ ไม่ได้เน้นเรื่องลดเค็ม, ลดเค็มแบบปฏิบัติจริงเพราะนิสัยไม่ชอบรสเค็ม, ออกกำลังกายหรือทำกิจกรรมทางกายเพราะชอบทำ) 3) มีแรงจูงใจจากการได้รับประโยชน์ (ได้รับประโยชน์จากการออกกำลังกาย, ทำเพื่อคนที่เคารพรัก) และ 4) อิทธิพลทางสังคม (อิทธิพลจากเพื่อน, อิทธิพลจากกิจกรรมทางสังคม) ผลการวิจัยเป็นพื้นฐานที่สำคัญที่สามารถนำไป พัฒนาโปรแกรมเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของผู้ป่วยสูงอายุโรคความดันโลหิตสูง ให้มีพฤติกรรมเพื่อควบคุมระดับความดันโลหิตได้ การวิจัยในอนาคตควรศึกษาผู้ป่วยสูงอายุกลุ่มโรคนี้ในชุมชน  เพื่อได้ข้อมูลลุ่มลึกขึ้น จะเป็นประโยชน์ในการส่งเสริมการดูแลตนเอง เพื่อควบคุมความดันโลหิตได้ดียิ่งขึ้น

เอกสารอ้างอิง

กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2564). โรคความดันโลหิตสูงในผู้สูงอายุ. https://www.dop.go.th/th/know/15/549

กรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2562). นิยามและประเภทครอบครัว. กรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว.

กรรณิการ์ การีสรรพ์, พรทิพย์ มาลาธรรม, และนุชนาฏ สุทธิ. ( 2019). ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพ ความรู้เกี่ยวกับการควบคุมโรคความดันโลหิตสูง และพฤติกรรมการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง. Rama Nursing Journal, 25(3). 280-295.

พนิดา ชัยวัง. (2562). ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันโรคของผู้สูงอายุภาวะก่อนความดันโลหิตสูง. [วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

พนิตนันท์ พรหมดำ. (2565). แนวคิดแรงจูงใจในการรักษาโรค: การดูแลผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูงในชุมชน. วชิรสารการพยาบาล, 24,(1), 111-122.

วราพร เนื่องคำ. (2560). ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมการควบคุมความดันโลหิตของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไม่ได้. [วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยบูรพา.

วรารัตน์ ทิพย์รัตน์, กนกพรรณ พรหมทอง, และกัญญภา มุสิกชะนะ. (2567). ผลของการจัดกระทำตามแนวคิดความเชื่อด้านสุขภาพต่อความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้ดูแล และระดับความดันโลหิตในผู้สูงอายุที่มีภาวะความดันโลหิตสูงที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้. พยาบาลสาร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. 51(3), 10 -18.

วิญญูชน เฮ่าตระกูล. (2566). วิเคราะห์ปัญหาเกี่ยวกับหลักความกตัญญูต่อบุพการีในสถาบันครอบครัวของสังคมไทย. วารสารศรีสุวรรณภูมิปริทรรศน์, 1(1), 1-14.

ศตวรรษ อุดรศาสตร์, ลัดดา พลพุทธา, ณิชพันธุ์ระวี เพ็งพล, ปลมา โสบุตร์, บุณยดา วงค์พิมล และชนิดาวดี สายืน. (2566). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูงในชุมชน. วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม. 20(1), 28-41.

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. (2568). รายงานประจำปี 2567: สร้างองค์ความรู้สู่การพัฒนาระบบสุขภาพไทย HSRI Annual Report 2024. สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข.

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. (2568). HSRI Highlight: หนักแน่นสร้างความรู้ พัฒนาระบบสุขภาพไทย. สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข.

สมาคมความดันโลหิตสูงแห่งประเทศไทย, (2567). แนวทางการรักษาโรคความดันโลหิตสูง ในเวชปฏิบัติทั่วไป พ.ศ. 2567. สมาคมความดันโลหิตสูงแห่งประเทศไทย.

Fiveable Content Team. (2025). Social activities. Developmental Psychology. https://fiveable.me/key-terms/developmental-psychology/social-activities

Kario, K., Okura, A., Hoshide, S. & Mogi, M. (2024). The WHO Global report 2023 on hypertension warning the emerging hypertension burden in globe and its treatment strategy. Hypertension Research, 47:1099–1102.

Nematzad, P., Pourghane, P., Besharati, F., & Gholami-Chaboki, B. (2023). Effects of health belief model in promoting self-care behaviors among hypertensive older adults. Journal of Education and Health Promotion, 12, 208.

Resnicow, K, Baranowski, T., Ahluwalia, J. S., & Braithwaite, R. L. (1999). Cultural sensitivity in public health: Defined and demystified. Ethnicity & Disease, 9(1),10-21.

Rosenstock, I. M. (1974). The health belief model and personal health behavior. Health Education Monographs, 2(4), 324–473.

Steinberg, L., & Monahan, K. C. (2007). Age differences in resistance to peer influence. Developmental Psychology, 43(6), 1531–1543. https://doi.org/10.1037/0012-1649.43.6.1531

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-12-30

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย