ความเครียดในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่เตรียมบำบัดทดแทนทางไต: บทบาทที่ท้าทายของพยาบาลในการประเมินและช่วยเหลือ
คำสำคัญ:
ความเครียด, ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง, บำบัดทดแทนทางไต, บทบาทพยาบาล, การประเมินและช่วยเหลือบทคัดย่อ
ความเครียดเป็นปัญหาสำคัญที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่กำลังเตรียมตัวเข้ารับการบำบัดทดแทนไต โดยปัจจัยสำคัญที่ก่อให้เกิดความเครียด ได้แก่ ความกลัว ความไม่แน่นอนเกี่ยวกับอนาคต ความกังวลเกี่ยวกับสุขภาพ และการเปลี่ยนแปลงในวิถีชีวิต การประเมินและการช่วยเหลือเพื่อให้ผู้ป่วยสามารถจัดการกับความเครียดอย่างมีประสิทธิภาพจึงเป็นสิ่งสำคัญ บทความวิชาการได้เขียนขึ้นจากการทบทวนวรรณกรรมและประสบการณ์เชิงวิชาชีพ เพื่อนำเสนอความหมาย อุบัติการณ์ ระดับความเครียด ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความเครียด ระดับของความเครียด รวมถึงเสนอแนะบทบาทของพยาบาลในการประเมินและการช่วยเหลือภายใต้กลยุทธ์ 2As ได้แก่ การประเมินความเครียด (Assessment) และการให้ความช่วยเหลือ (Assistance) อันจะเป็นประโยชน์ต่อพยาบาลวิชาชีพ ส่งเสริมให้ผู้ป่วยสามารถเผชิญความเครียด ปรับตัวกับปัจจัยกระตุ้นที่เผชิญได้อย่างมีประสิทธิภาพ และจะเป็นประโยชน์ต่อการส่งเสริมการมีคุณภาพชีวิตที่ดียิ่งขึ้นต่อไป
เอกสารอ้างอิง
Muscat P, Weinman J, Farrugia E, Callus R, Chilcot J. Illness perceptions predict distress in patients with chronic kidney disease. BMC Psychol. 2021;9(1):Article 75. doi: 10.1186/s40359-021-00572-z.
Sahaf R, Sadat Ilali E, Peyrovi H, Akbari Kamrani AA, Spahbodi F. Uncertainty, the overbearing lived experience of the elderly people undergoing hemodialysis: a qualitative study. Int J Community Based Nurs Midwifery. 2017;5(1):13-21.
สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย. คำแนะนำสำหรับการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังก่อนการบำบัดทดแทนไต พ.ศ. 2565. กรุงเทพฯ: ศรีเมืองการพิมพ์; 2565.
ชยวัจน์ สีบุญเรือง. ภาวะสุขภาพและภาวะซึมเศร้าของผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือด. วารสารราชานุกูล. 2560;32(2):55-63.
Danial K, Mushtaq N, Alam E, Mushtaq M, Tariq S. Depression, anxiety, and stress in patients undergoing hemodialysis: assessment of contributing factors. Natl J Health Sci. 2024;9(2):98-103. doi: 10.21089/njhs.92.0098.
Roy SR, Ishrar SMG, Caleerappa R, Reddy VB, Chenna N, Chapiri DL. Impact of stress, anxiety, and depression on chronic kidney disease and its effects on quality of life. Glob J Med Pharm Biomed Update. 2024;19(3):1-6. doi: 10.25259/GJMPBU_108_2023.
Gunarathne TGNS, Abdullah KL, Yoong TL, Nanayakkara N, Kun LS, Mohajer S. Factors influencing stress perception among hemodialysis patients: a systematic review. Iran Red Crescent Med J. 2022;24(6):e189045. doi: 10.32592/ircmj.2022.24.6.2074.
Bezerra CIL, Silva BC, Elias RM. Decision-making process in the pre-dialysis CKD patients: do anxiety, stress and depression matter? BMC Nephrol. 2018 Apr 27;19(1):1- 6. doi: 10.1186/s12882-018-0896-3.
วรรณา เสริมกลิ่น, ชื่นฤทัย ยี่เขียน. ผลของโปรแกรมให้คปรึกษาก่อนการบำบัดทดแทนไตต่อการยอมรับการบำบัดทดแทนไตของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้าย. วารสารพยาบาลสภากาชาดไทย. 2563;13(2):208-23.
Selye H. The stress of life. Rev. ed. New York: McGraw-Hill; 1976.
Lazarus RS, Folkman S. Stress, appraisal, and coping. New York: Springer; 1984.
Suls J, Rothman A. Evolution of the biopsychosocial model: prospects and challenges for health psychology. Health Psychol. 2004;23(2):119-25. doi: 10.1037/0278-6133.23.2.119.
Alshammari B, Alkubati SA, Alrasheeday A, Pasay-An E, Edison JS, Madkhali N, et al. Factors influencing fatigue among patients undergoing hemodialysis: a multi-center cross-sectional study. Libyan J Med. 2024;19(1):Article 2301142. doi: 10.1080/19932820.2023.2301142.
Hudson JL, Moss-Morris R, Game D, Carroll A, Chilcot J. Improving Distress in Dialysis (iDiD): a tailored CBT self-management treatment for patients undergoing dialysis. J Renal Care. 2016;42(4):223–38. doi: 10.1111/jorc.12168.
อัจฉรียา น้อยทรง. ผลของโปรแกรมการบำบัดความคิดและพฤติกรรมต่อภาวะวิตกกังวลและภาวะซึมเศร้าในผู้ป่วยที่ได้รับการบำบัดทดแทนไต [วิทยานิพนธ์]. ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2561.
Boyd MA. Psychiatric nursing: contemporary practice. 5th ed. China: Lippincott and Wilkins; 2012.
มรรยาท รุจิวิชชญ์. การจัดการความเครียดเพื่อสร้างเสริมสุขภาพจิต. พิมพ์ครั้งที่ 2. ปทุมธานี:มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2556.
Sein K, Damery S, Baharani J, Nicholas J, Combes G. Emotional distress and adjustment in patients with end-stage kidney disease: a qualitative exploration of patient experience in four hospital trusts in the West Midlands, UK. PLoS One. 2020;15(11):1-12. doi: 10.1371/journal.pone.0241629.
มรรยาท รุจิวิชชญ์, ณฐวรรณ รักวงศ์ประยูร, สารรัตน์ วุฒิอาภา, สุนทรา เลี้ยงเชวงวงศ์, พีระพงศ์ กิติภาวงศ์, สุนีย์ เอี่ยมศิรินุกูล. ผลของโปรแกรมการฝึกไบโอฟีดแบคและเทคนิคผ่อนคลายความเครียดต่อภาวะสุขภาพและระดับความเครียดของผู้ป่วยโรคหัวใจ. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. 2555;20(5):414-27.
Hudiyawati D, Musllsin A, Normala I. Effectiveness of progressive muscle relaxation in reducing depression, anxiety and stress among haemodialysis patients attending a public hospital at Central Java Indonesia. IIUM Med J Malaysia. 2019;18(3):3-10. doi: 10.31436/imjm.v18i3.185.
Toussaint L, Nguyen QA, Roettger C, Dixon K, Offenbacher M, Kohls N, et al. Effectiveness of progressive muscle relaxation, deep breathing, and guided imagery in promoting psychological and physiological states of relaxation. Evid Based Complement Alternat Med. 2021;2021:Article 5924040. doi: 10.1155/2021/5924040.
Hakverir HG, Gündogdu F. The effect of progressive muscle relaxation exercises on sleep quality in patients receiving hemodialysis treatment: a randomized controlled study. J Turk Sleep Med. 2024;11(3):169-77. doi: 10.4274/jtsm.galenos.2023.81994.
Hopper SI, Murray SL, Ferrara LR, Singleton JK. Effectiveness of diaphragmatic breathing for reducing physiological and psychological stress in adults: a quantitative systematic review. JBI Database System Rev Implement Rep. 2019;17(9):1855-76. doi: 10.11124/JBISRIR-2017-003848.
Choudhari SK, Zagade TB. Efficacy of deep breathing exercise and range of motion exercise on depression, anxiety and stress in patients with chronic kidney disease undergoing hemodialysis. South East Eur J Public Health. 2025;XXVI:2324-9. doi: 10.70135/seejph.vi.5412.
Tamarah E, Soleha U, Santy WH, Hasina SN. The effect of deep breathing exercise therapy combination of aromatherapy based on orem’s self care theory on fatigue and sleep quality in chronic kidney disease patients hemodialysis. Indones J Glob Health Res. 2025;7(1):247-56. doi: 10.37287/ijghr.v7i1.4198.
Biradar S, Patil A. Effectiveness of guided imagery technique in reduction of stress level among chronic renal failure patients. Indian J Forensic Med Toxicol. 2021;15(3):4105-11. doi: 10.37506/ijfmt.v15i3.15938.
Gautam S, Kiran UV. Clinical effects of yoga and meditational practices on the holistic health of chronic kidney disease patients: a systematic review. Cureus. 2024;16(4):e57546. doi: 10.7759/cureus.57546.
Metri K, Bhargav H, Chowdhury P, Nagarathna R, Nagendra HR. Role of Yoga in chronic kidney disease: a hypothetical review. J Nephrol Ther. 2014;4:Article 167. doi: 10.4172/2161-0959.1000167.
นภาลัย แสงโพธิ์, มงคล วารีย์, อัญญาณี ฮองต้น, ชัญญาวีร์ ไชยวงศ์. ผลของโปรแกรมให้คำปรึกษา แบบมีส่วนร่วมตัดสินใจต่อการตัดสินใจเลือกวิธีบำบัดทดแทนไตของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้าย. วารสารการพยาบาล สุขภาพ และการศึกษา [อินเทอร์เน็ต]. 2567 [เข้าถึงเมื่อ 24 พฤษภาคม 2568];7(1):76-87. เข้าถึงได้จาก: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/NHEJ/article/view/267411
Sohn BK, Oh YK, Choi JS, Song J, Lim A, Lee JP, et al. Effectiveness of group cognitive behavioral therapy with mindfulness in end-stage renal disease hemodialysis patients. Kidney Res Clin Pract. 2018;37(1):77-84. doi: 10.23876/j.krcp.2018.37.1.77.
Damery S, Sein K, Nicholas J, Baharani J, Combes G. The challenge of managing mild to moderate distress in patients with end stage renal disease: results from a multi-centre, mixed methods research study and the implications for renal service organisation. BMC Health Serv Res. 2019;19(1):Article 989. doi: 10.1186/s12913-019-4808-4.
Pratiwi W, Gayatri P, Astutik W, Pratama Y, Ayyaroh, F. The role of family support in stress and anxiety conditions in the elderly with chronic kidney disease underwent hemodialysis therapy. Adi Husada Nurs J. 2023;9(1):20-9. doi: 10.37036/ahnj.v9i1.392.
Putra WUCJ, Yulianti S, Reza M. The effect of expressive writing therapy on reducing stress levels in chronic kidney disease patients undergoing hemodialysis at Undata Hospital. J Health Nutr Res. 2023;2(1):48-53. doi: 10.56303/jhnresearch.v2i1.120.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
วารสารนี้เป็นลิขสิทธิ์ของโรงพยาบาลมหาสารคาม
