ปริมาณการใช้ยาต้านจุลชีพชนิดฉีดที่มีการควบคุมการสั่งใช้ยาและความสัมพันธ์กับความไวของเชื้อต่อยาต้านจุลชีพ: กรณีโรงพยาบาลระดับเหนือตติยภูมิแห่งหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นแบบย้อนหลังที่ทำการเก็บข้อมูลปริมาณการใช้ยาต้านจุลชีพ 7 รายการ และรายงานผลการทดสอบความไวต่อยาต้านจุลชีพของเชื้อแบคทีเรีย 7 ชนิด จากฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ของโรงพยาบาลศรีนครินทร์ในระหว่างปี พ.ศ. 2559-2561  โดยคำนวณปริมาณการใช้ยาต้านจุลชีพในหน่วย DDD/1000 วันนอน และวิเคราะห์แนวโน้มปริมาณการใช้ยาและความไวต่อยาต้านจุลชีพของเชื้อแบคทีเรียโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา  ผลการวิจัยพบว่าจากข้อมูลของโรงพยาบาลในช่วงเวลา 3 ปี ยาต้านจุลชีพที่มีปริมาณการใช้มากที่สุดคือ meropenem รองลงมาคือ piperacillin/tazobactam และ vancomycin  มีค่าเฉลี่ยปีละ 69.86, 48.29 และ 22.43 DDD/1000 วันนอน ตามลำดับ ยาต้านจุลชีพที่มีปริมาณการใช้เพิ่มขึ้นได้แก่ ยา piperacillin/tazobactam และ ertapenem ส่วนยาที่มีปริมาณการใช้ลดลงได้แก่ ยา fosfomycin และ cefoperazone/sulbactam เชื้อแบคทีเรียแกรมบวกส่วนใหญ่ไวต่อยาต้านจุลชีพมากกว่าร้อยละ 80 ยกเว้น E.faecium ไวต่อ fosfomycin น้อยกว่าร้อยละ 80 เชื้อแกรมลบส่วนใหญ่มีความไวต่อยาต้านจุลชีพน้อยกว่าร้อยละ 80 ยกเว้น E.coli ไวต่อยาทุกชนิดมากกว่าร้อยละ 80 ปริมาณการใช้ยา piperacillin/tazobactam มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นเช่นเดียวกับความไวของเชื้อ K.pneumoniae ต่อยาที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น แต่ตรงกันข้ามกับความไวของเชื้อ P.aeruginosa ต่อยาที่มีแนวโน้มลดลง  ปริมาณการใช้ยา ertapenem มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นเช่นเดียวกับความไวของเชื้อ A.baumannii, E.coli และ K.pneumoniae ต่อยาที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น ส่วนปริมาณการใช้ยา fosfomycin มีแนวโน้มลดลงเช่นเดียวกับความไวของเชื้อ K.pneumoniae ที่ลดลง แต่ความไวของเชื้อ A.baumannii ต่อยามีแนวโน้มเพิ่มขึ้น  ผลการศึกษาสรุปได้ว่าปริมาณการใช้ยาต้านจุลชีพมีแนวโน้มไปในทิศทางเดียวกับผลทดสอบความไวของเชื้อต่อยาต้านจุลชีพบางชนิด