ผลกระทบด้านจิตใจจากประสบการณ์การทำงานของผู้ดูแลผู้สูงอายุในสถานสงเคราะห์คนชรา: การศึกษาเชิงปรากฏการณ์วิทยา
คำสำคัญ:
ผู้ดูแล, โรงเรียนผู้สูงอายุ, สถานสงเคราะห์บทคัดย่อ
ผู้ดูแลผู้สูงอายุในสถานสงเคราะห์คนชรามักเผชิญกับผลกระทบทางจิตใจจากประสบการณ์ในการปฏิบัติงานอันเนื่องมาจากลักษณะของงานที่ต้องเผชิญกับความเปราะบางของผู้รับบริการและสภาพแวดล้อมการทำงานที่มีข้อจำกัด การวิจัยเชิงคุณภาพครั้งนี้ ใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบปรากฏการณ์วิทยา โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลกระทบด้านจิตใจจากประสบการณ์การทำงานของผู้ดูแลผู้สูงอายุในสถานสงเคราะห์คนชรา ข้อมูลถูกรวบรวมผ่านการสัมภาษณ์เชิงลึกแบบกึ่งโครงสร้าง เก็บข้อมูลระหว่างเดือนมกราคม-มีนาคม พ.ศ. 2568 ผู้ให้ข้อมูลเป็นผู้ดูแลผู้สูงอายุ(พี่เลี้ยง) จำนวน 9 ราย ซึ่งคัดเลือกโดยวิธีการเจาะจง เก็บข้อมูลจนกระทั่งข้อมูลมีความอิ่มตัว การวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหาแบบแก่นสาระ (Thematic analysis) ผลการศึกษา พบว่ามุมมองจากประสบการณ์ที่ส่งผลกระทบด้านจิตใจจากการทำงานของผู้ดูแลผู้สูงอายุในสถานสงเคราะห์คนชรา แบ่งออกเป็น 5 แก่นสาระ ประกอบด้วย แก่นสาระที่ 1: เครียด หงุดหงิด เหนื่อยใจกับพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ แก่นสาระที่ 2: ความรู้สึกไม่ปลอดภัย แก่นสาระที่ 3: รู้สึกผิดเพราะไม่มีเวลาให้ครอบครัว แก่นสาระที่ 4: โดดเดี่ยว สัมพันธภาพที่ลดลง และแก่นสาระที่ 5: สะเทือนใจจากเหตุการณ์ที่ต้องรับรู้ ผลการศึกษาครั้งนี้ สามารถนำไปใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมสุขภาพผู้ดูแลผู้สูงอายุ เพื่อนำไปพิจารณาในการกำหนดแนวทางการวางแผนเชิงกลยุทธ์ และพัฒนานโยบายในการส่งเสริมสุขภาวะทางจิตใจของผู้ดูแลในสถานสงเคราะห์ผู้สูงอายุให้มีความยั่งยืนต่อไป
Downloads
เอกสารอ้างอิง
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2564). คู่มือการดำเนินงานศูนย์พัฒนาการจัดสวัสดิการสังคมผู้สูงอายุ. กระทรวงการพัฒนาสังคม และความมั่นคงของมนุษย์. สืบค้นจาก https://www.dop.go.th/download/knowledge/th1629800005-943_0.pdf
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2566). รายงานสถิติผู้สูงอายุประเทศไทย. กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. สืบค้นจาก http://www.dop.go.th/th/know/side/1/1/2449
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2566). อัตราส่วนการเป็นภาระวัยสูงอายุ และอัตราส่วนการเป็นภาระของประชากรไทย ปี พ.ศ. 2566. สืบค้นจาก https://www.dop.go.th/th/know/1/2388
กระทรวงสาธารณสุข. (2566). รายงานมาตรฐาน: รายงานสถานการณ์สุขภาพ. ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร กระทรวงสาธารณสุข. สืบค้นจาก https://hdc.moph.go.th/center/public/standard-report-detail/953a2fc648be8ce76a8115fbb955bb51
กัญนิกา อยู่สำราญ. (2564). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความเครียดของผู้ดูแลผู้สูงอายุอำเภอเมืองจังหวัดนครราชสีมา [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล]. สืบค้นจาก https://he02.tci-thaijo.org/index.php/ajcph/article/view/250517
กันตวิชญ จูเปรมปรี และ วัชรา ตาบุตรวงศ์. (2565). ประสบการณ์ของผู้ดูแลหลักในการดูแลผู้สูงอายุติดเตียงที่บ้าน. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี อุตรดิตถ์, 14(1), 191-205.
จิรนันท์ ปุริมาตย์, สุธรรม นันทมงคลชัย, โชคชัย หมั่นแสวงทรัพย์, ศุภชัย ปิติกุลตัง, และกรวรรณ ยอดไม้. (2562). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงในจังหวัดจันทบุรี. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 28(4), 610-618.
ณัฐวดี ชัยเทพ และ ชิดตะวัน ชนะกุล. (2567). ผลกระทบสังคมผู้สูงอายุในประเทศไทยต่อการใช้จ่ายรัฐบาลในด้านสาธารณสุข. วารสารสังคมศาสตร์ปัญญาพัฒน์, 6(3), 159-174.
ปวีร์ ปราโมทย์สิริ และ ศิรสา เรืองฤทธิ์ชาญกุล. (2566). ผลกระทบทางจิตใจของพนักงานดูแลผู้สูงอายุที่เคยประสบกับความรุนแรง. วารสารสาธารณสุขชุมชน, 15(2), 91-102.
ปรวีร์ ปราโมทย์สิริ, และ ศิรสา เรืองฤทธิ์ชาญกุล. (2567). บทความฟื้นวิชาภาวะเหนื่อยล้าในผู้ดูแลผู้สูงอายุ. เวชสารแพทย์ทหารบก, 77(1), 57-63.
พิมลวรรณ บุนนาค. (2565). ประสบการณ์การฟื้นคืนได้ของญาติผู้ดูแลที่ฝึกเจริญสติปัฏฐาน 4 และดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. สืบค้นจาก https://cuir.car.chula.ac.th/handle /123456789/82270
ราชกิจจานุเบกษา. (2546). พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546. เล่ม 120 ตอนที่ 130 ก. สืบค้นจากhttp://www.ratchakitcha.soc.go.th
สุธิดา แจ้งประจักษ์. (2563). กระบวนทัศน์ในการแสวงหาความรู้เกี่ยวกับสวัสดิการสังคม. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 8(4), 1567-1580.
แสงสุรีย์ ธรรมลาภ. (2564). ความเครียดและความรู้สึกไม่ปลอดภัยของผู้ดูแลในสถานดูแลผู้สูงอายุ: กรณีศึกษาในภาคเอกชน. วารสารพยาบาลชุมชน, 29(1), 55-67.
อุ่นจิตร คุณารักษ์. (2561). ความเครียด ภาระการดูแล และความต้องการการสนับสนุนของผู้ดูแลผู้สูงอายุโรคซึมเศร้า. วารสารสถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา, 12(1), 36-47.
Blanco-Donoso, L. M., Moreno-Jiménez, J., Gallego-Alberto, L., Amutio, A., & Garrosa, E. (2021). Satisfied as professionals, but also exhausted and worried!!: The role of job demands, resources and emotional experiences of Spanish nursing home workers during the COVID-19 pandemic. Health & Social Care in the Community, 30(6), e3600–e3611. https://doi.org/10.1111/hsc.13422
Colaizzi, P. F. (1978). Psychological research as the phenomenologist views it. In R. S. Valle & M. King (Eds.), Existential-phenomenological alternatives for psychology (pp. 48-71). New York: Oxford University Press.
Denzin, N. K. (1978). The research act: A theoretical introduction to sociological methods (2nd ed.). McGraw-Hill.
Husserl, E. (1936/1970). The crisis of European sciences and transcendental phenomenology (D. Carr, Trans.). Evanston, IL: Northwestern University Press.
León-Navarrete, M. M., Flores-Villavicencio, M. E., Mendoza-Ruvalcaba, N., Colunga-Rodríguez, C., Salazar-Garza, M. L., Sarabia-López, L. E., & Albán-Pérez, G. G. (2017). Coping strategies and quality of life in elderly population. Open Journal of Social Sciences, 5(4), 207-216.
Liu, Z., Heffernan, C., & Tan, J. (2020). Caregiver burden: A concept analysis. International Journal of Nursing Sciences, 7(4), 438–445. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.ijnss.2020.07.012
Pinyopornpanish, K., Niwattanakul, K., Saranrittichai, K., & Pinyopornpanish, M. (2022). The experiences of formal caregivers encountering aggression from older adults with dementia. Journal of Gerontological Nursing, 48(2), 34-42. Retrieved from https://doi.org/10.3928/00989134-20220104-04
Tosangwarn, S., Clissett, P., & Blake, H. (2018). Predictors of depressive symptoms in older adults living in care homes in Thailand. Archives of psychiatric nursing, 32(1), 51-56
World Health Organization. (2024, October 1). Ageing and health [Fact sheet]. World Health Organization. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดอุบลราชธานี
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร วารสารสาธารณสุขและสุขภาพศึกษา (Thai Journal of Public Health and Health Education) เป็นลิขสิทธิ์ของ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดอุบลราชธานี
