ประสิทธิผลโปรแกรมการดูแลช่องปากด้วยตนเองร่วมกับเจลแป๊ะตำปึงต่อภาวะเยื่อบุช่องปากอักเสบในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยา,The Effects Of An Oral Self Care Program With Gynura Procumbens On Chemotherapy Related Oral Mucositis In Patients With Cancer

Abstract

ประสิทธิผลโปรแกรมการดูแลช่องปากด้วยตนเองร่วมกับเจลแป๊ะตำปึงต่อภาวะเยื่อบุช่องปากอักเสบในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด

ณัฐธยาน์  ชาบัวคำ*
ปณิตา  คุณสาระ**
พรรณวดี พุธวัฒนะ***

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นงานวิจัยกึ่งทดลอง เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการดูแลช่องปากด้วยตนเองร่วมกับเจลแป๊ะตำปึงต่อภาวะเยื่อบุช่องปากอักเสบในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัดโรงพยาบาลเลิดสิน  เลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจงเข้ากลุ่มควบคุมที่ได้รับการพยาบาลตามปกติ 40 ราย เก็บข้อมูลกลุ่มควบคุมก่อนแล้วเก็บข้อมูลในกลุ่มทดลองที่ได้รับโปรแกรมการดูแลช่องปากด้วยตนเองร่วมกับเจลแป๊ะตำปึง 20 ราย และศึกษาในโรงพยาบาลมะเร็งอุบลราชธานี เลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง 20 ราย ระหว่างเดือน ธ.ค. พ.ศ. 2555 – เม.ย. พ.ศ. 2556 สุ่มกลุ่มตัวอย่างรับสิ่งทดลอง คือ กลุ่ม 1 ได้รับเจลแป๊ะตำปึงกลุ่ม 2 ได้รับเจลหลอก และสลับรับสิ่งทดลองเมื่อมารับเคมีรอบต่อไป ทุกรายได้รับโปรแกรมการดูแลช่องปากเหมือนกันตลอดช่วงที่ศึกษา คือ สอน สาธิต  แนะนำการปฏิบัติตัว ติดตามให้กำลังใจ การดูแลช่องปาก ตรวจช่องปากด้วยตนเอง การบันทึกอาการ  ผู้วิจัยแปลผลแบบบันทึกอาการในช่องปาก จำแนกระดับเยื่อบุช่องปากอักเสบตามเกณฑ์ขององค์การอนามัยโลก 

ผลการวิจัยพบว่า ผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับโปรแกรมการดูแลช่องปากด้วยตนเองหลังได้รับเคมี

บำบัดร่วมกับเจลแป๊ะตำปึงมีอัตราการเกิดเยื่อบุช่องปากอักเสบระยะเวลาเริ่มเกิดอาการระยะมีอาการ ความรุนแรงของอาการ ความปวดในช่องปาก น้อยกว่ากลุ่มควบคุม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05)  และผลการศึกษาในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับโปรแกรมการดูแลช่องปากด้วยตนเองช่วงเวลาที่ได้รับเจลแป๊ะตำปึงมีอัตราการเกิดเยื่อบุช่องปากอักเสบระยะเวลาเริ่มเกิดอาการ ระยะมีอาการ ความรุนแรงของอาการ ความปวดในช่องปาก น้อยกว่าช่วงที่ได้รับเจลหลอกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) ช่วงที่ได้รับเจลแป๊ะตำปึงมีความพึงพอใจต่อการใช้สมุนไพรมากกว่าระยะควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) สรุปว่า โปรแกรมการดูแลช่องปากด้วยตนเอง  ร่วมกับเจลแป๊ะตำปึงสามารถป้องกันและบรรเทาอาการเยื่อบุช่องปากอักเสบในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับเคมีบำบัดได้

คำสำคัญ:มะเร็ง, เยื่อบุช่องปากอักเสบ, เคมีบำบัด, เจลแป๊ะตำปึง, การดูแลช่องปาก

*อาจารย์พยาบาลวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีสรรพสิทธิประสงค์ จังหวัดอุบลราชธานี

**พยาบาลวิชาชีพโรงพยาบาลเลิดสินกรุงเทพมหานคร

***Corresponding author,รองศาสตราจารย์ โรงเรียนพยาบาลรามาธิบดีคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

The  Effects  Of  An Oral  Self  Care  Program  With  Gynura  Procumbens On Chemotherapy  Related  Oral  Mucositis  In  Patients  With  Cancer

Natthaya Chabuakam*
PanitaKunsara**

Panwadee Putwatana***

Abstract

The following study aimed to assess the  effects  of  an oral  self-care  program with  Gynura procumbens (G. procumbens) on  chemotherapy  to induce  oral  mucositis  in  patients  with  cancer in the short stay unit of the Lerdsin hospital in Bangkok, Thailand. The sample was purposively selected according to the pre-determined criteria. A quasi-experimental research design and randomized cross-over  research  design was employed. The control group, 40 patients, received usual care, and the experimental group, 20 patients, received the oral self-care program with Gynura procumbens (G. procumbens). Purposive  sampling  was  used  to  recruit  20  cancer patients who came for chemotherapy at Ubonratchatani  Cancer  Hospital, Ubonratchatani province, Thailand, from  December,  2012 to April, 2013. The subjects were randomly assigned to Group 1 and Group 2.  Group 1 received G. procumbens while Group 2 received a placebo gel; then the Group 2 received G. procumbens while Group 1 crossed over to placebo.  All patients received the same self-care program throughout the study period. The  program  was  composed  of  teaching  and  demonstration of oral  hygiene  care, oral  hygiene self-assessment  and oral mucositis evaluation.  The researcher rated the severity of oral mucositis based on WHO criteria.

It  was found  that patients who received G. procumbens had lower incidence, shorter onset, shorter duration, lower severity  score, and lower pain score of oral mucositis than those who received usual care (p<0.05). With the other group it was found that patients who received G. procumbens had lower incidence, shorter onset, shorter duration, lower severity  score, and lower pain score of oral mucositis than those who received the placebo gel. The patients who received G. procumbens had a higher score of satisfaction than those who received placebo gel (p<0.05). Therefore, oral self-care program with G. procumbens can prevent and relieve oral mucositis related to chemotherapy in patients with cancer.

Keywords: Cancer, Oral  mucositis, Chemotherapy, GynuraProcumbens, Oral  care program

*Lecturer, Sappasithiprasong Nursing College, Ubonratchatani

**Registered Nurse, Lerdsin Hospital, Bangkok

*** Corresponding author, Associated Professor, Ramathibodi School of Nursing, Faculty of Medicine Ramathibodi Hospital, Mahidol University