ปัจจัยของโมเดลเชิงนิเวศวิทยากับการมีฟันถาวรใช้งานได้อย่างน้อย 20 ซี่ของผู้สูงอายุ ตำาบลบางรัก อำาเภอเมือง จังหวัดตรัง
คำสำคัญ:
ผู้สูงอายุ, โมเดลเชิงนิเวศวิทยา, ความชุก, การมี ฟันถาวรใช้งานได้อย่างน้อย 20 ซีบทคัดย่อ
บทนำ: ปัญหาการสูญเสียฟันส่งผลกระทบต่อสุขภาพโดยรวมและคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ วัตถุประสงค์การศึกษา: เพื่อศึกษา ความชุกของการมีฟันถาวรใช้งานได้อย่างน้อย 20 ซี่ ศึกษาปัจจัยของโมเดลเชิงนิเวศวิทยาและศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยของโมเดล เชิงนิเวศวิทยาของผู้สูงอายุกับการมีฟันถาวรใช้งานได้อย่างน้อย 20 ซี่ของผู้สูงอายุในตำาบลบางรัก อำาเภอเมือง จังหวัดตรัง วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาวิจัยเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวาง กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้สูงอายุ จำานวน 270 คน เก็บข้อมูลด้วยแบบสัมภาษณ์และแบบประเมิน สภาวะสุขภาพช่องปาก ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่าง ร้อยละ 37.41 มีจำานวนฟันถาวรใช้งานได้อย่างน้อย 20 ซี่ โดยมีจำานวนฟันถาวรเฉลี่ย 15.17 ซี่/คน ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 9.03 ซี่/คน และปัจจัยระดับบุคคลที่มีความสัมพันธ์กับการมีฟันถาวรใช้งานได้อย่างน้อย 20 ซี่ คือ อายุและการรับรู้ปัญหาสุขภาพช่องปาก โดยกลุ่มตัวอย่างที่มีอายุ 60-74 ปี มีฟันใช้งานได้อย่างน้อย 20 ซี่ สูงกว่ากลุ่มอายุ 75 ปี ขึ้นไป 2.08 เท่า (95% Cl: 1.12-3.85) กลุ่มตัวอย่างที่ไม่มีการรับรู้ปัญหาเรื่องการรับประทานอาหาร หรือบดเคี้ยวอาหาร มีฟันถาวรใช้งานได้ อย่างน้อย 20 ซี่สูงกว่ากลุ่มตัวอย่างที่มีการรับรู้ปัญหาดังกล่าว 2.19 เท่า (95% Cl: 1.28-3.73) และกลุ่มตัวอย่างที่ไม่มีการรับรู้ปัญหาเรื่อง การพูด หรือออกเสียง มีฟันถาวรใช้งานได้อย่างน้อย 20 ซี่สูงกว่ากลุ่มตัวอย่างที่มีการรับรู้ปัญหาดังกล่าว 4.14 เท่า (95% Cl: 1.55-11.06) และหลังจากควบคุมอิทธิพลของตัวแปรอื่นที่เกี่ยวข้อง พบว่า กลุ่มตัวอย่างที่มีอายุระหว่าง 60-74 ปี มีฟันถาวรใช้งานได้อย่างน้อย 20 ซี่ สูงกว่ากลุ่มอายุ 75 ปีขึ้นไป 1.93 เท่า (95% CI: 1.01-3.71) สรุป: กลุ่มตัวอย่างมีฟันถาวรใช้งานได้อย่างน้อย 20 ซี่ เพียงร้อยละ 37.41 โดยมี ค่าเฉลี่ยฟันใช้งานได้ 15.17 ซี่/คน ปัจจัยระดับบุคคลที่มีความสัมพันธ์กับการมีฟันถาวรใช้งานได้อย่างน้อย 20 ซี่ อย่างมีนัยสำาคัญทางสถิติ คือ อายุและการรับรู้ปัญหาสุขภาพช่องปาก โดยเฉพาะการรับรู้ปัญหาในการบดเคี้ยวอาหาร และการพูด โดยอายุเป็นตัวชี้วัดสำาคัญของ การมีฟันถาวรที่ใช้งานได้ ขณะเดียวกันการตระหนักรู้ถึงปัญหา ช่องปากก็มีบทบาทในการป้องกันหรือชะลอการสูญเสียฟัน ซึ่งส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตในชีวิตประจำาวันอย่างชัดเจน จึงควรส่งเสริมความรู้เรื่องผลกระทบจากการสูญเสียฟันและ เพิ่มการเข้าถึงบริการทันตกรรมเชิงรุก เพื่อรักษาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุอย่างยั่งยืน
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Razak PA, Richard KJ, Thankachan RP, Hafiz KA,Kumar KN, Sameer K. Geriatric oral health: A review article. J Int Oral Health 2014;6(6):110-16.
Lamubul A. Oral health problems in the elderly [Internet]. Samitivej Hospital; 2022 [cited 2024 Jan 22]. Available from:https://www.samitivejhospitals.com/th/article/detail/geriatric-oral-health
Bureau of Dental Health, Department of Health. The 8th Thailand national oral health survey report 2017. Bangkok: Samcharoen Panich; 2018.
Bureau of Dental Health, Department of Health. The 9th Thailand national oral health survey report 2023. Bangkok: Aksorn Graphic and Design; 2024.
Dental Public Health Division, Trang Provincial Public Health Office. Trang provincial oral health survey report 2022-2023. Trang: Provincial Public Health Office; 2023.
Trang Provincial Public Health Office. Health Data Center (HDC) [Internet]. Provincial level; 2024 [cited 2024 Jan 23]. Available from: https://trg.hdc.moph.go.th/hdc/main/index.php
Roysakul M, Pitapornchaiyakul S, Thianmontri A. Oral health status and its relationship between oral hygiene care and natural teeth condition of homebound elderly. Dent J 2019;69(1):19-28
Engel GL. The need for a new medical model: a challenge for biomedicine. Science. 1977;196(4286):129-136. doi:10.1126/science.847460
Wade DT, Halligan PW. The biopsychosocial model of illness: a model whose time has come. Clin Rehabil. 2017;31(8):995-1004. doi:10.1177/0269215517709890
Rosenstock IM. The health belief model and preventive health behavior. Health Educ Monogr. 1974;2(4):354-386. doi:10.1177/109019817400200405
Janz NK, Becker MH. The Health Belief Model: a decade later. Health Educ Q. 1984;11(1):1-47. doi:10.1177/109019818401100101
Bandura A. Social cognitive theory: an agentic perspective. Annu Rev Psychol. 2001;52(1):1-26. doi:10.1146/annurev.psych.52.1.1
Glanz K, Rimer BK, Viswanath K. Health Behavior and Health Education: Theory, Research, and Practice. Jossey-Bass; 2008.
McLeroy KR, Bibeau D, Steckler A, Glanz K. An ecological perspective on health promotion programs. Health Educ Q 1988;15:351-77.
Bureau of Dental Health, Department of Health, Ministry of Public Health. Manual for oral health and risk factors survey (for oral health surveillance). Pathum Thani: Nomo Plus Limited Partnership; 2016.
Namontree O, Tiangthum T, Piromjit S, Chomputan S, Phon-or N. Prevalence and factors associated with tooth loss among elderly in Nam Phong District, Khon Kaen Province. Thai Dent Nurse J 2023;33(2):14-25.
Samanchat S. Oral health care behaviors and oral health status of elderly receiving dental services at Municipal Hospital, Saraburi Hospital Branch [master's thesis]. Bangkok: Thammasat University; 2020.
Natan P, Sukravetesiri P. Factors related to dental caries in type 2 diabetic patients in Muang District, Khon Kaen Province. Thai Dent Nurse J 2012;23(2):6-19.
Nampricha K. Knowledge, attitudes, and oral health behaviors among the elderly in Samrong Subdistrict, Phlaplai Chai District, Buriram Province. SCIBRU. 2019;3(2):45-56.
Kittiteeranun M. Factors associated with oral health care of bedridden elderly by caregivers in Watchaburee District, Roi Et Province. JRHID 2021;2(2):69-79.
Chaosuansereechai RK, Kluabklai P, Prasert L. Predictive factors of oral health care behaviors among elderly in the Royal Denture Project of Wangwiset Hospital, Trang Province. SCNJ 2018;5(3):152-68.
Daniel WW. Biostatistics: Basic concepts and methodology for the health sciences. New York: John Wiley & Sons; 2010.
Blyth WAL, Bloom BS, Krathwohl DR. Taxonomy of educational objectives. Handbook I: Cognitive domain. Br J Educ Stud. 1966;14(3):119. doi:10.2307/3119730
Best JW. Research in education. New Jersey: Prentice-Hall Inc; 1977.
Likert R. The method of constructing an attitude scale. In: Scaling. Routledge; 2017:233-242.
Kikutani T, Tamura F, Nishiwaki K, et al. Oral motor function and masticatory performance in the community-dwelling elderly. Odontology. 2009;97(1):38-42. doi:10.1007/s10266-008-0094-z
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์ และคณาจารย์ท่านอื่น ในราชวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
