อุบัติการณ์การเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสารทึบรังสีชนิดไม่แตกตัวเป็นประจุในผู้ป่วยที่เข้ารับบริการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ทรวงอกและช่องท้อง ณ โรงพยาบาลสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช

กัณวิกา  รัตนสมบูรณ์

ผู้แต่ง

กัณวิกา รัตนสมบูรณ์ กลุ่มงานรังสีวิทยา โรงพยาบาลสิชล ตำบลสิชล อำเภอสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช 80120 ประเทศไทย

คำสำคัญ:

สารทึบรังสีชนิดไม่แตกตัว, อุบัติการณ์, เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ทรวงอกและช่องท้อง, โรงพยาบาลสิชล

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: การวิจัยนี้เป็นการศึกษาข้อมูลย้อนหลังเพื่อศึกษาอุบัติการณ์การเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสารทึบรังสีชนิดไม่แตกตัวเป็นประจุ ในผู้ป่วยที่เข้ารับบริการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ทรวงอกและช่องท้อง ณ กลุ่มงานรังสีวิทยา โรงพยาบาลสิชล วิธีการศึกษา: เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสำรวจการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสารทึบรังสีชนิดไม่แตกตัวเป็นประจุ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ คือ ผู้ป่วยทุกรายที่เข้ารับบริการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ทรวงอกและช่องท้อง ณ กลุ่มงานรังสีวิทยา โรงพยาบาลสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช ที่อยู่ในช่วงอายุ 15-85 ปี ตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2560 ถึงวันที่ 30 กันยายน 2565 และเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสารทึบรังสีชนิดไม่แตกตัวเป็นประจุ รวมถึงผู้ป่วยที่เกิดภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสารทึบรังสีใน 24 ชั่วโมงแรก โดยใช้วิธีเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง เป็นผู้ป่วยที่เกิดภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสารทึบรังสีชนิดไม่แตกตัวเป็นประจุจำนวน 28 ราย วิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติด้วยโปรแกรมสำเร็จรูป ที่ทำงานบนคอมพิวเตอร์ นำข้อมูลที่ได้มาแจกแจงความถี่ ร้อยละ และอัตราอุบัติการณ์ ผลการศึกษา: พบว่า ผู้ป่วยที่เข้ารับการบริการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ทรวงอกและช่องท้อง ทั้งหมด 5,060 ราย พบเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสารทึบรังสีระดับเล็กน้อย จำนวน 27 ราย คิดเป็นร้อยละ 0.53 ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง พบในช่วงอายุ 15 ปี-59 ปี และพบภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสารทึบรังสีระดับปานกลาง จำนวน 1 ราย คิดเป็นร้อยละ 0.02 การซักประวัติผู้ป่วยอย่างละเอียดร่วมกับการใช้แบบสำรวจการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสารทึบรังสี พบความเสี่ยงที่เป็นปัจจัยหลักที่ส่งผลให้ผู้ป่วยมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสารทึบรังสี ผู้ป่วยกลุ่มดังกล่าวจะได้รับการเตรียมความพร้อมก่อนทำตามแนวทางป้องกันความเสี่ยง สรุปผลการศึกษา: จากการศึกษาพบกลุ่มที่ไม่มีปัจจัยเสี่ยงจากการซักประวัติก่อนเข้ารับการบริการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ทรวงอกและช่องท้อง เกิดภาวะแทรกซ้อนจากการฉีดสารทึบรังสี จำนวน 17 ราย คิดเป็นร้อยละ 60.71 ช่วงระยะเวลาที่เกิดภาวะแทรกซ้อนมากที่สุด คือระยะหลังให้บริการฉีดสารทึบรังสีภายใน 5-10 นาที คิดเป็นอัตรา 69.52 ต่อ 10,000 อาการที่พบบ่อยที่สุดคือ ภาวะผื่นคัน คิดเป็นอัตรา 54.07 ต่อ 10,000 รองลงมาคือ ระยะให้บริการขณะฉีดสารทึบรังสี คิดเป็นอัตรา 30.90 ต่อ 10,000 อาการที่พบบ่อยที่สุด คือภาวะร้อนทั่วร่างกาย คิดเป็นอัตรา 27.04 ต่อ 10,000

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

Boyd B, Zamora CA, Castillo M. Managing adverse reactions to contrast agents. Magn Reson Imaging Clin N Am 2017; 25: 737-42.

Morcos SK. Barium preparations: safety issues. In: Thomsen HS, Webb JW, editors. Contrast media: safety issues and ESUR guideline. 3rd ed. Berlin: Springer; 2009. p. 239-42.

Kaufman DW. Risk of anaphylaxis in a hospital population in relation to the use of various drugs: an international study. Pharmacoepidemiol Drug Saf 2003; 12: 195-202.

Cochran ST. Anaphylactoid reactions to radiocontrast media. Curr Allergy Asthma Rep 2005; 5: 28-31.

Newmark JL, Mehra A, Singla AK. Radiocontrast media allergic reactions and interventional pain practice-a review. Pain Physician 2012; 15: 665-75.

Dickinson MC, Kam PC. Intravascular iodinated contrast media and the anaesthetist. Anaesthesia 2008; 63: 626-34.

Messenger JC, Casserly IP. Advances in contrast media and contrast injectors. Cardiol Clin 2009; 27: 407-15.

Katayama H, Yamaguchi K,Kozuka T, Takashima T, See P, Matsuura K. Adverse reactions to ionic and nonionic contrast media. A report from the Japanness Committee on the Safety of Contrast Media. Radiology 1990; 175:621-8

ธีระพันธ์ บุตรแผ้ว. (2558). ปฏิกิริยาเสมือนภูมิแพ้ชนิดเฉียบพลันจากสารทึบรังสีชนิดไม่แตกตัวเป็นประจุ.วารสารกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ปีที่ 57 ฉบับที่ 3 กรกฎาคม-กันยายน 2558.

แก่นจันทร์ เนือยทอง. แนวทางสำหรับการป้องกันเพื่อลดภาวะไม่พึงประสงค์จากการให้สารทึบรังสีที่มีส่วนประกอบทางหลอดเลือดดำ. ศรีนครินทร์เวชสาร. 2551;24:91-101.

สุพัตรา ฤกษ์วลีกุล และคณะ. ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดปฏิกิริยาเสมือนการแพ้เฉียบพลันจากสารทึบรังสีประเภทไม่แตกตัวเป็นประจุ.วารสารเภสัชกรรมไทย ปีที่ 13 ฉบับที่ 3 3 กรกฎาคม-กันยายน 2564.

รุ่งนภา ทรงศิริพันธ์, สุนทรี พิทักษ์ธรรม, ฐาปธร มุ่งมิตร และ แสงงาม วงษ์อนุชิตเมธา. ศึกษา case report: Iodinated contrast media induced hypersensitivity reaction