ภาวะการกดไขกระดูกจากพิษของยาเมโธเทรกเซทในผู้ป่วยโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ : รายงานผู้ป่วย

บทคัดย่อ

ภาวะการกดไขกระดูกเป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบได้ไม่มากภายหลังการใช้ยาเมโธเทรกเซทในผู้ป่วยโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ แต่เป็นผลข้างเคียงที่รุนแรงและอันตรายถึงชีวิตได้ จึงควรได้รับการวินิจฉัยอย่าง รวดเร็ว โดยการวินิจฉัยภาวะนี้ต้องอาศัยการวัดระดับยาเมโธเทรกเซทในเลือด ซึ่งจะลดลงไปตามเวลาและอาจทำให้ การวินิจฉัยเป็นไปได้ยากหากไม่ได้รับการตรวจรักษาที่ทันท่วงที บทความนี้เป็นการรายงานผู้ป่วยหญิงไทยคู่ อายุ 79 ปี มีโรคประจำตัวเป็นโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์และความดันโลหิตสูง ได้รับ การรักษาด้วย ยาเมโธเทรกเซทขนาด 10 มิลลิกรัมต่อสัปดาห์ เป็นระยะเวลาติดต่อกัน  6 เดือน โดยไม่ได้รับ ยาโฟลิกมาก่อน ต่อมามีอาการเลือดออกง่าย จ้ำเลือดตามตัว แผลที่ปาก ถ่ายดำและซีด 1 เดือน ก่อนมาโรงพยาบาลได้รับ การตรวจเพิ่มเติมพบว่า มีภาวะเม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือดต่ำ (pancytopenia) เบื้องต้นสงสัยว่า อาจเป็นจากภาวะการกดไขกระดูกจากยาเมโธเทรกเซท จึงได้เจาะระดับยาเมโธเทรกเซทในเลือด พบว่า มีค่า<0.02 µmol/L เมื่อทำการตรวจไขกระดูกเพิ่มเติม พบลักษณะคล้ายภาวะมะเร็งเม็ดเลือดขาว แต่ภายหลังการหยุดยาเมโธเทรกเซทและได้รับการรักษาด้วยลิวโคโวรินและโฟลิกเพียง 2 สัปดาห์ พบว่า ผลเลือดผู้ป่วยตอบสนองดีสามารถหยุดการให้เลือดได้ และผลการตรวจโครโมโซมพบผลปกติ จึงให้การวินิจฉัยว่าเป็นภาวะกดไขกระดูกจากยาเมโธเทรกเซท หลังหยุดยาเมโธเทรกเซทแล้ว ได้ติดตาม ผู้ป่วยต่อเนื่องก็ไม่พบว่าเกิดภาวะการกดไขกระดูกอีก