ลักษณะทางคลินิกและปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคปอดเรื้อรังในทารกแรกเกิดก่อนกำหนดอายุครรภ์ น้อยกว่า 32 สัปดาห์ หรือ น้ำหนักแรกเกิดน้อยกว่า 1,500 กรัม ในโรงพยาบาลบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

หลักการและเหตุผล: ทารกแรกเกิดก่อนกำหนดและน้ำหนักน้อย มักมีปัญหาหายใจลำบากต้องได้รับการช่วยหายใจด้วยออกซิเจนแรงดันบวกหรือใส่ท่อช่วยหายใจ ขณะนอนโรงพยาบาลความเจ็บป่วยแทรกซ้อนต่างๆ เช่น ติดเชื้อในกระแสเลือด ปอดติดเชื้อ โรคหัวใจ ทำให้ทารกได้รับออกซิเจนอยู่นานนำไปสู่การเกิดโรคปอดเรื้อรัง (Bronchopulmonary dysplasia, BPD) ทารกต้องนอนโรงพยาบาลนานขึ้นและเสียค่าใช้จ่ายสูงขึ้น ซึ่งโรคปอดเรื้อรังส่งผลทำให้ทารกเจริญเติบโตช้าและมีพัฒนาการล่าช้าอีกด้วย
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาลักษณะทางคลินิกและปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคปอดเรื้อรัง (BPD) ในทารกแรกเกิดก่อนกำหนดอายุครรภ์น้อยกว่า 32 สัปดาห์ หรือน้ำหนักแรกเกิดน้อยกว่า 1,500 กรัม ในโรงพยาบาลบุรีรัมย์
รูปแบบการศึกษา: Retrospective chart review
วิธีการศึกษา: เก็บข้อมูลจากเวชระเบียนแฟ้มประวัติผู้ป่วยใน ในทารกแรกเกิดก่อนกำหนดอายุครรภ์น้อยกว่า 32 สัปดาห์ หรือน้ำหนักแรกเกิดน้อยกว่า 1,500 กรัม ที่ได้รับและไม่ได้รับการวินิจฉัยโรคปอดเรื้อรัง ในโรงพยาบาลบุรีรัมย์ ตั้งแต่ปี พ.ศ.2558-2564 จากนั้นวิเคราะห์เปรียบเทียบข้อมูลของทั้ง 2 กลุ่ม และวิเคราะห์หาปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคปอดเรื้อรัง
ผลการศึกษา: ในปี พ.ศ.2558-2564 รวบรวมข้อมูลทารกที่เข้าเกณฑ์วิจัยทั้งหมด 246 คน แบ่งเป็นกลุ่ม BPD 123 คน และ no BPD 123 คน พบว่าข้อมูลพื้นฐานของมารดาทั้ง 2 กลุ่มไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ข้อมูลพื้นฐานของทารกมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ คืออายุครรภ์ระหว่างกลุ่ม BPD และ no BPD 28 (27 , 30) และ 31 (30 , 31) สัปดาห์ น้ำหนักแรกเกิด 1,104.3 (± 248.0) และ 1,370.9 (± 246.6) กรัม p- value <0.001 ลักษณะทางคลินิกในทารกโรคปอดเรื้อรัง มีระดับความรุนแรง grade I, II, III จำนวน 81 (65.9%), 32 (26.0%) และ 10 (8.1%) คน ตามลำดับ และพบว่าทารกที่มีภาวะ RDS, HsPDA, LOS, Pneumonia, Anemia พบในกลุ่ม BPD มากกว่า no BPD อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ, p- value <0.001 ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคปอดเรื้อรัง พบว่า ภาวะซีดได้รับเลือด จำนวนเลือดที่ได้รับเพิ่มปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิด BPD adjust OR (95%CI) เท่ากับ 1.37 (1.05 , 1.78), p = 0.021 ภาวะปอดอักเสบติดเชื้อในโรงพยาบาล (hospital acquired pneumonia, HAP) เป็นปัจจัยเสี่ยงเกิด BPD มากกว่าถึง 4.67 เท่า adjust OR (95%CI) เท่ากับ 4.67 (1.60 , 13.61), p = 0.005 และระยะเวลาที่ใส่ท่อช่วยหายใจ adjust OR (95%CI) เท่ากับ 1.16 (1.05 , 1.27), p = 0.003 ด้วยเช่นกัน
สรุป: โรคปอดเรื้อรังเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในทารกแรกเกิดก่อนกำหนดน้ำหนักน้อยมาก การช่วยหายใจที่เหมาะสม ลดระยะเวลาใส่ท่อช่วยหายใจ ป้องกันการติดเชื้อในโรงพยาบาล และการให้เลือดอย่างสมเหตุผลจะช่วยลดอุบัติการณ์เกิดโรคปอดเรื้อรังลงได้