ประสิทธิผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพต่อการลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดของผู้ป่วยความดันโลหิตสูงและเบาหวานในโรงพยาบาลหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ

บทคัดย่อ

หลักการและเหตุผล: โรคหัวใจและหลอดเลือด เป็นปัญหาสาธารณสุขระดับโลกและประเทศไทย โดยโรคหัวใจและหลอดเลือดเป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง เนื่องจากผู้ป่วยทั้ง 2 โรคนี้มีโอกาสเกิดภาวะหลอดเลือดแดงแข็งและตีบตันสูงกว่าประชากรทั่วไปโดยมีความรุนแรงมากขึ้นเมื่อไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดหรือระดับความดันได้ตามค่าเป้าหมาย หรือมีภาวะไขมันในเลือดผิดปกติ การป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด (cardiovascular disease) ที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดคือการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ร่วมกับการควบคุมปัจจัยส่งเสริมการเกิดโรค ดังนั้นผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงที่ได้เข้าร่วมโปรแกรมซึ่งมีการเข้าฐานการเรียนรู้ เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรม จะสามารถป้องกัน หรือลดความเสี่ยงโอกาสเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดได้
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาประสิทธิผลของการดำเนินงานลดโรคหัวใจและหลอดเลือด และเพื่อลดคะแนนโอกาสเกิดความเสี่ยงต่อโรคโรคหัวใจและหลอดเลือด ในโรงพยาบาลหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ
วิธีการศึกษา: การศึกษานี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง Quasi-experimental research แบบกลุ่มเดียววัดผลก่อนและหลังการทดลอง กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูง 233 ราย ที่มารับบริการในคลินิกโรคเรื้อรังของโรงพยาบาลหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ ระหว่างวันที่ 1 มกราคม พ.ศ.2565 ถึง 31 ธันวาคม พ.ศ.2566 เครื่องมือที่ใช้ในการทดลอง คือ การให้คำปรึกษาแบบกลุ่ม (Group counseling) เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพตามแนวคิด 3อ.2ส.1ย. (อาหาร อารมณ์ ออกกำลังกาย ไม่สูบบุหรี่ ไม่ดื่มสุรา และการใช้ยาตามคำแนะนำของแพทย์และเภสัชกร) วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนาและ Wilcoxon matched pairs signed ranks test
ผลการศึกษา: ผู้ร่วมการศึกษาส่วนใหญ่เป็นเพศชายร้อยละ 68.2 อายุเฉลี่ย 64.1(± 3.4) ปี หลังเข้าร่วมโปรแกรมค่าเฉลี่ยของ Body mass index, Triglyceride, Body weight และ Systolic blood pressure ของกลุ่มตัวอย่างมีค่าต่ำกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดย BMI (kg/m2) ก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรม มีค่าเท่ากับ 28.8 และ 28.4 ตามลำดับ (p-value 0.031) ค่าเฉลี่ยของ Triglyceride(mg/dl) ก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรม มีค่าเท่ากับ 187.2 และ 168.9 ตามลำดับ (p-value 0.007) ค่าเฉลี่ยน้ำหนัก Body weight (kg) ก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรม มีค่าเท่ากับ 70.1 และ 69.6 ตามลำดับ (p-value 0.026) และค่าเฉลี่ยของ SBP (mmHg) ก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรม มีค่าเท่ากับ 143.5 และ 140.1 ตามลำดับ (p-value 0.001) กลุ่มตัวอย่างสามารถเปลี่ยนแปลงระดับความเสี่ยง Thai CV risk score หลังเข้าร่วมโปรแกรมลดลงมาอยู่ในระดับความเสี่ยงที่ต่ำกว่าได้ ร้อยละ 17.1
สรุป: โปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรม สามารถลดคะแนนโอกาสเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด Thai CV risk score ในผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูงได้